Author:
Abstract
Muhtesiplik kurumu, İslamiyet’in ilk yıllarından itibaren Arap dünyasına özgü bir kurumdur. Bir ülkede şehir hayatı ile ilgili çeşitli alanlarda kriterlerin düzenlenmesi ve yürürlüğe konması resmi devlet görevlisi olan bu muhtesibin yetkileri dâhilindeydi. Muhtesibin yetkileri ülkeden ülkeye veya şehirden şehire çeşitlilik göstermektedir. Onun görevi sağlık konulu mesleklerle ilgiliydi ve bununla birlikte bu konu üzerindeki yetkileri de Hisbe kitabına dayalıydı. Bu kitabın içerisindeki belgeler muhtesip tarafından piyasa denetlemeleri için gerekli olan kriterleri açıklamakla beraber tıbbi eğitim, ahlâki ve profesyonel uygulama ve eczacıları denetlemenin yanı sıra onları kontrol edecek kriterleri de içerirdi. Bu kriterler ihlal edildiğinde genellikle parasal cezalar uygulanırdı. Dokuzuncu yüzyılın ilk yarısının başlarında eczaneler, muhtesibler tarafından sık sık denetlenir ve onlara çalışma ruhsatları verilirdi. Muhtesiplik kurumu İspanya’ya Araplar ile birlikte gelmiştir. On ikinci yüzyıl kadar erken bir dönemde bu kurumun İspanya’da kurulduğuna dair bazı belgeler vardır. Al-Sakati tarafından yazılan“ Book or Manual of the Malaga Muhtasib” ve İbn Abdun tarafından yazılan “ Book of the Sevilla Muhtasib” (İbn Abdun) adlı kitaplar bu iddianın kanıtıdırlar. Arap dönemi boyunca Valencia şehrinde bir muhtesip olduğunu ispatlamak için belgesel bir kanıt olmamasına rağmen bu kurumun İspanya üzerindeki yaygın etkisi dikkate alındığında İspanya’nın Al Xaraq bölgesinde muhtesiplerin olduğunu düşünmek mantıklı olur.
Keywords
Abstract