Author :
Abstract
Hülâgû’nun, büyük han olan Mengü Han tarafından ülkenin batı topraklarını yönetmekle görevlendirilmesi üzerine Hülâgû, Mugan’ı kendisine merkez olarak seçmiş ve batıda stratejik anlamda devletinin sınırlarını genişletmek adına fetihlere başlamıştır. Hülâgû’nun amacı İsmailîleri ortadan kaldırmak ve İslâm dünyasının liderliğini taşıyan Abbâsî halifeliğini itaat altına almaktı. Dolayısıyla o, İran Irak, Azerbaycan ve Suriye toprakları üzerinde stratejiler geliştirip bu bölgelere hâkim olmuş ve İlhanlı Devleti’ni kurmuştur. Hülâgû, kendisine tâbi olan Anadolu topraklarını ise valiler ve komutanlar aracılığıyla yönetmiştir. Baycu Noyan ve Alıncak Noyan aracılığıyla Anadolu’da işlerini yürüten Hülâgû, Anadolu’dan yüklü miktarda vergiler almıştır. Hülâgû’nun II. İzzedin Keykâvus’un sultanlığını onaylayarak Anadolu’nun yönetimini IV. Kılıç Arslan’la onun arasında paylaştırması da Anadolu’dan alınan vergilerin iki katına çıkarılması için belirlediği bir strateji olmuştur. O, özellikle Anadolu valisi olarak görevlendirilen Muînüddin Pervâne devrinde Anadolu’dan temin edeceği vergi ve haraçları, Pervâne aracılığıyla temin etmiş ve hiç zorlanmamıştır. Anadolu’yu İlhanlı hazinesi için bir kaynak olarak değerlendirmesi sonucu Anadolu’da ciddi iktisadi sıkıntılar yaşanmıştır. Bu durumdan memnuniyetsiz olan Sultan II. İzzeddin Keykâvus ve Türkmenler devletin, İlhanlı emirleri tarafından soyulmasına karşı çıkmışlardır. Fakat Hülâgû, bu bölgede kendisine karşıt güç oluşturabilecek zümreleri kendi bünyesinde eriterek Anadolu’da tam anlamıyla bir İlhanlı otoritesi tesis etmeye çalışmıştır.
Keywords
Abstract
Hulagu was assigned to manage the western lands of the country by the great khan, Mengü Khturkan. Upon this task, he chose Mugan as his center and started the conquests in order to expand the borders of his state in the west. Hulagu’s aim was to eliminate the Ismailis and to subdue the Abbasid caliphate, which was the leader of the Islamic world. Therefore, he developed strategies on Iran, Iraq, Azerbaijan and Syria, dominated these regions and established the Ilkhanate State in this geography. He ruled the Anatolian lands, which were subject to him, through governors and commanders. Hülâgû, who carried out his business in Anatolia through Baycu Noyan and Altıncak Noyan, received a large amount of taxes from Anatolia. His approving the sultanate of Izzeddin Keykavus II and dividing the administration of Anatolia between Kılıç Arslan IV and him is a strategy which he determined in order to double the taxes collected from Anatolia. He provided the taxes and tributes he would receive from Anatolia, especially during the reign of Muînüddin Pervâne, who was appointed as the governor of Anatolia, through Pervâne and was not forced at all. As a result of his evaluation of Anatolia as a source for the Ilkhanid treasury, serious economic difficulties were experienced in Anatolia. Unsatisfied with this situation, Sultan Izzeddin Keykavus II and the Turkmens opposed the robbery of the state by the Ilkhanid amirs. However, Hulagu tried to establish a full Ilkhanid authority in Anatolia by dissolving the groups that could create opposition to him in this region.
Keywords
- Abû’l-Farac, (1987). Bar Hebraeus, Abû’l-Farac Tarihi, c.II, (çev. Ömer Rıza Doğrul), Ankara: TTK. Yayınları.
- Abû’l-Farac, (1987). Bar Hebraeus, Abû’l-Farac Tarihi, c.II, (çev. Ömer Rıza Doğrul), Ankara: TTK. Yayınları.Akkuş, M. (2011). İlhanlıların Anadolu’daki Dini Siyaseti (Basılmamış Doktora Tezi), Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Aksarayî, Kerîmüddin Mahmud (2000). Müsâmeretü’l-Ahbâr, (çev. Mürsel Öztürk), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Bal, M. S. (2005). “Türkiye Selçukluları Mısır Memlükleri ve Altın Orda Devleti’nin İlhanlılara Karşı Kurduğu İttifak”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 1 (17), 295-310.
- Bayram, M. (2002). “Uç Beği Denizli Mehmet Bey”, Türkler, C.6, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 294-297.
- Cüveynî, Alâeddin Ata Melik (1999), Tarih-i Cihan Güşa, (çev. Mürsel Öztürk), Ankara: Kültür BakanlığıErdem, İ. (1995). Türkiye Selçukluları İlhanlı İlişkileri (1258-1308) (Basılmamış Doktora Tezi), Ankara: A.Ü. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi.
- Erdem, İ. (2003). “Türkiye Selçuklu-İlhanlı İktisadî Ticarî İlişkileri ve Sonuçları”, Tarih Araştırmaları Dergisi, 22 (33), 49-67.
- Ersan, M. & Alican, M. (2013). Osmanlı’dan Önce Onlar Vardı Türkiye Selçukluları, İstanbu: Timaş Yayınları.
- Ersan, M. & Alican, M. (2014). Türklerin Kayıp Yüzyılı Beylikler Devri Türkiye Tarihi, İstanbul: Timaş Yayınları.
- İbn Bîbî (1996). El Evamirü’l-Ala’iyye Fi’l-Umuri’l-Ala’iye, c.II, (çev. Mürsel Öztürk), Ankara: Kültür BakanlığıKapar, M. A. & Koçak F. (2019). “Anadolu’da Bir İstiklal Ateşi: Karamanoğulları Beyliği-Moğol Mücadeleleri”, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (65), 245-264.
- Kaya, A. (2013), “İlhanlıların Anadolu’da Türkmen Beylerine Karşı Politikası”, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4 (2), 293-326.
- Merçil, E. (2013). Müslüman Türk Devletleri Tarihi, İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınevi.
- Mîrhând, Muhammed b. Hâvendşâh b. Mahmûd (2018). Ravzatu’s-Safâ fî Sireti’l Enbiyâ ve’l-Mülük ve’l-Hulefa (Tabaka-i Selçûkiyye), (çev. Erkan Göksu), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Müverrih Kiragos (2009). Ermeni Müverrihlerine Göre Moğollar, (çev. Gürsoy Solmaz), Ankara: Elips Yayınları.
- Reşîdüddîn Fazlullâh (2013). Câmiu’t-Tevârih (İlhanlılar Kısmı), (çev. İsmail Aka-Mehmet Ersan-Ahmad Hesamipour Khelejani), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Sümer, F. (2001). “Karamanoğulları”, DİA, C.24, İstanbul: TDV Yayınları, 454-460.Sümer, F. (2002). “Keykâvus II”, DİA, C.25, İstanbul: TDV Yayınları, 355-357.
- Özdemir H. A. (2005). Moğol İstilâsı Cengiz Ve Hülâgû Dönemleri, İstanbul: İz Yayıncılık.
- Tokuş, Ö. (2017). “Moğol Hâkimiyetinde Anadolu ve Anadolu’da Moğol Noyanlarının İsyanları”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 117 (230), 177-208.
- Turan, O. (2005). Selçuklular Tarihi ve Türk-İslam Medeniyeti, İstanbul: Ötüken Yayınları. Turan, O. (2004). Selçuklular Zamanında Türkiye, İstanbul: Ötüken Yayınları.
- Uluçay, Ç. (2013). İlk Müslüman Türk Devletleri, İstanbul: Ötüken Yayınları.Uzunçarşılı, İ. H. (2011). Anadolu Beylikleri Ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yuvalı A. (1998). “Hülagü Han”, DİA, C.18, İstanbul: TDV Yayınları, 473-475.
- Yuvalı, A. (2017). İlhanlı Tarihi, İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
