Author :
Abstract
Osmanlı Devleti İtalya ile giriştiği Trablusgarp Savaşı’ndan sonra Uşi Antlaşması’nı imzalamış ve savaşın neticesinde Trablusgarp’ı kaybetmiştir. İtalya’nın işgali altında bulunan On İki Ada İtalya’nın bunları iade edeceğini ifade etmesine rağmen iade edilmemiştir. Trablusgarp Savaşı henüz bitmeden Osmanlı bu sefer de aralarında ittifak kuran Balkan Devletler ile savaşa girişmiştir. Mevcut hükümetin güçsüzlüğü, moral düşüklüğü ve ordunun yoksulluğu yenilgiyi de kaçınılmaz kılmıştı. Savaşın sonunda Osmanlı Doğu Avrupa’da kalan topraklarını kaybetmiş, Girit üzerindeki hâkimiyetinden vazgeçmiş ayrıca Yunanlıların işgal ettiği Ege Adaları’nın kaderini de büyük devletlere bırakmıştır. Payitaht İstanbul, Bulgar işgali tehlikesiyle karşı karşıya kalmış ve dönemin Sadrazamı Kamil Paşa, Padişah’ın ve hükümetin Bursa’ya taşınmasını bile gündeme getirmiştir. Bu kadar müşkül bir duruma düşen Osmanlı Devleti’nde dönemin Harbiye Nazırı Enver Paşa devletin kaybolan prestijini, moralini düzeltebilmek ve devletin azametini gösterip tebaasıyla bağlarını kuvvetlendirmek adına 1914 senesinde “İstanbul-Kahire-İskenderiye hava seferi gerçekleştirmeye karar vermiştir. Ana veri kaynağı olarak arşiv belgelerinin kullanıldığı bu çalışmada seferin fikri ve teknik altyapısı tüm yönleriyle incelenmeye çalışılmıştır.
Keywords
Abstract
Osmanlı Devleti İtalya ile giriştiği Trablusgarp Savaşı’ndan sonra Uşi Antlaşması’nı imzalamış ve savaşın neticesinde Trablusgarp’ı kaybetmiştir. İtalya’nın işgali altında bulunan On İki Ada İtalya’nın bunları iade edeceğini ifade etmesine rağmen iade edilmemiştir. Trablusgarp Savaşı henüz bitmeden Osmanlı bu sefer de aralarında ittifak kuran Balkan Devletler ile savaşa girişmiştir. Mevcut hükümetin güçsüzlüğü, moral düşüklüğü ve ordunun yoksulluğu yenilgiyi de kaçınılmaz kılmıştı. Savaşın sonunda Osmanlı Doğu Avrupa’da kalan topraklarını kaybetmiş, Girit üzerindeki hâkimiyetinden vazgeçmiş ayrıca Yunanlıların işgal ettiği Ege Adaları’nın kaderini de büyük devletlere bırakmıştır. Payitaht İstanbul, Bulgar işgali tehlikesiyle karşı karşıya kalmış ve dönemin Sadrazamı Kamil Paşa, Padişah’ın ve hükümetin Bursa’ya taşınmasını bile gündeme getirmiştir. Bu kadar müşkül bir duruma düşen Osmanlı Devleti’nde dönemin Harbiye Nazırı Enver Paşa devletin kaybolan prestijini, moralini düzeltebilmek ve devletin azametini gösterip tebaasıyla bağlarını kuvvetlendirmek adına 1914 senesinde “İstanbul-Kahire-İskenderiye hava seferi gerçekleştirmeye karar vermiştir. Ana veri kaynağı olarak arşiv belgelerinin kullanıldığı bu çalışmada seferin fikri ve teknik altyapısı tüm yönleriyle incelenmeye çalışılmıştır.
Keywords
- BEO, 4272/320368; 4019/301364; 4265/319822, (Bâb-ı Âli Evrak Odası). DH. İ. UM. EK., 68/45, (Dâhiliye Nezâreti İdâre-i Umumiye Ekleri).
- BEYOĞLU, Süleyman, “Osmanlı Havacılığı ve İlk Havacılık Teşkîlâtıˮ, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, Sayı 1, 2000.
- DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, 14. Baskı, AnkaraGRASSİ, Fabio L., “Niçin Trablusgarp? İtalyan Çıkarması Ardındaki Siyaset veKültür”, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi I. Uluslararası Tarih Sempozyumu:Osmanlı Devleti’nin Dağılma Sürecinde Trablusgarp ve Balkan Savaşları 16-18 Mayıs2011/İzmir Sempozyum Bildiri Kitabı, Hazırlayanlar: Prof. Dr. Mehmet Ersan- Dr. Nuri Karakaş, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2013.
- İHSANOĞLU, Ekmeleddin, Osmanlı Havacılığına Genel Bir Bakış: Çağını YakalayanOsmanlı, Yayına Haz. Ekmeleddin İhsanoğlu- Mustafa Kaçar, IRCICA Yayınları, İstanbul 1995.
- İLMEN, Süreyya, Türkiye’de Tayyarecilik ve Balonculuk Tarihi, Hilmi Kitabevi Yayınları, İstanbul 1947.
- Justin McCarthy, “Lessons of The Balkan Wars”, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi I.Uluslararası Tarih Sempozyumu: Osmanlı Devleti’nin Dağılma Sürecinde Trablusgarpve Balkan Savaşları 16-18 Mayıs 2011/İzmir Sempozyum Bildiri Kitabı, Hazırlayanlar:Prof. Dr. Mehmet Ersan- Dr. Nuri Karakaş, Türk Tarih Kurumu Yayınları, AnkaraKANSU, Yavuz, Sermet Şensöz, Yılmaz Öztuna En Eski Çağlardan I. Dünya Savaşı’na Kadar Havacılık Alanında Türkler 1, Hava Kuvvetleri Yayınları, Ankara 1971.
- KARAL, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, Cilt IX, 3. Baskı, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2011.
- KEYÜSK, Mazlum, Türk Havacılık Tarihi 1912-1914 (Birinci Kitap), Uçuş Okulları Yayınları, Eskişehir 1950.
- KLİNE, Stuart, A Chronicle of Turkish Aviation (Türk Havacılık Kronolojisi), Havaş Yayınları, İstanbul 2002.
- KURAL, Fethi, Kuruluş Yıllarında Türk Askeri Havacılığı Belgeleri, Hava Basım ve Neşriyat Müdürlüğü, Ankara 1975.
- KURTER, Ajun, Türk Hava Kuvvetleri Tarihi, Türk Hava Kuvvetleri Komutanlığı Yayınları, C. 1, İstanbul 2009.
- ŞIVGIN, Hale, Trablusgarp Savaşı ve 1911-1912 Türk-İtalyan İlişkileri, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2006.
- Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi (1908-1920), Genelkurmay Basımevi, Ankara 1996.
- ÜNALP, F. Rezzan, “İstanbul-Kahire Seferi ve Ardındaki Tarihi Gerçekˮ, Türk Hava Kuvvetleri’nin 100’üncü Yılı Uluslararası Tarih Sempozyumu, Mayıs 2013.
- YALÇIN, Osman, “Osmanlı İmparatorluğu’nun Son Yıllarında Bir Kararlılık Gösterisi:Kıtalararası Osmanlı Hava Seferiˮ, Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, Cilt IV, Sayı 2, Aralık 2014.
