Author :
Abstract
Tarih boyunca salgın hastalıklar toplumları olumsuz etkileyen faktörleri beraberinde getirmiştir. Toplumların mücadele etmek zorunda kaldığı tahribata neden olan, veba, frengi, sıtma, çiçek vb. pek çok salgın hastalık vardır. Osmanlı Devleti’nin hakim olduğu sınırlar üzerindeki canlılar da bu salgın hastalıklara maruz kalmıştır. Osmanlı son dönemlerinde, sıklıkla salgın hastalıklara karşı mücadele edildiği bilinmektedir. Özellikle bulunduğu coğrafi konum ve işlevselliği açısından önemli bir liman kenti olan Antalya’da da veba salgını, meydana gelmiştir. Bu nedenle söz konusu çalışmanın amacı kapsamında; Başbakanlık Osmanlı Arşiv Belgeleri ışığında ve diğer araştırma ve inceleme eserleri dikkate alınarak 1838-1920 yılları arasında Antalya’da, karşılaşılan veba vakaları ve alınan sıhhi tedbirler üzerinde durulmuştur. Bu dönemde vebanın önlenmesi için çeşitli tedbirler alınmıştır. Aşı, Serum ve Karantina uygulamaları ile mücadele edilmiştir. Bu mücadelede halk sağlığını korumak amacıyla alınan önlemler Osmanlı Devleti’nin sağlık teşkilatlanması kapsamında değerlendirilmiş ve veba salgının olumsuz etkileri incelenmiştir.
Keywords
Abstract
Throughout history, epidemics have brought with it various factors that adversely affect societies. Plague, syphilis, malaria, flowers etc. that the communities have to struggle with. There are many epidemics. These have caused destroying. The living beings, including the lands where the Ottoman Empire was dominant, were also exposed to these epidemic diseases. In the late Ottoman period, it is known that they often fight against epidemic diseases. Especially in Antalya, which is an important port city in terms of its geographical position and functionality, outbreak of plague epidemic. Within the scope of the main objective of the study; In light of the Prime Ministry Ottoman Archival Documents and other research and investigation works, the plague cases and sanitary measures taken in Antalya between 1838-1920 have been mentioned. As a matter of fact, various measures have been taken to prevent the plague epidemic in this period. In the treatment of plague epidemic, methods such as serum, vaccine, quarantine have been applied. The measures taken to protect public health were evaluated within the framework of the health organization of the Ottoman State and the negative effects of the plague epidemic were examined.
Keywords
- A.Araştırma ve İncelemeler ABULAFĠA David; Büyük Deniz Akdeniz’de İnsanlık Tarihi, (Çev: Gül Çağalı Güven), Alfa Basım Yay., Ġstanbul, 2012. AK Mehmet; “19. Yüzyılda Antalya’da Kolera Salgını” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C.4, Sayı: 17, (Bahar 2011), ss.254- 268. AK Mehmet; “Osmanlı Devleti’nde Veba-i Bakari (Sığır Vebası)”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı: 39, (Bahar 2016), s.215-240. AKYAY Necmettin; “Türkiye’de Veba Salgınları ve Veba Hakkında Eski Yayınlar”, Mikrobiyoloji Bülteni, C.8, VIII, Sayı: 2, Nisan 1974, ss.209-216. AYAR Mesut ; “1900 Ġzmir 1901 Ġstanbul Salgınları Bağlamında Vebanın XX. Yüzyil BaĢlarında Osmanlı Ġmparatorluğu’nda Devam Eden Etkisi”, History Studies, Sayı:3, Temmuz 2001, ss.173-188. AYAR Mesut- KILIÇ Yunus; “Osmanlı’da Vebanın Sona EriĢine Dair Bir Değerlendirme”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 17/2 KıĢ 2017, ss.-163-181. AYDIN Erdem; “19. Yüzyılda Osmanlı Sağlık TeĢkilatlanması”, OTAM, S.XV, ss.185-207, Ankara 2004.
- Nalan Turna, “Ġstanbul’un Veba ile Ġmtihanı: 1811-1812 Veba Salgını Bağlamında Toplum ve Ekonomi”, Studies of The Ottoman Domain, C.I., Sayı: I, Ağustos 2011, s.30. ÇAVDAR Necati- KARCI Erol, “XIX. Yüzyıl Osmanlı Sağlık TeĢkilatlanmasın’a Dair Bibliyografik Bir Deneme” Turkish Studies, Sayı: 9/4, ss.255-286., Ankara 2014. ĠNALCIK Halil; Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi (1600-1914), C.II. Eren Yayıncılık, Ġstanbul 2014. SARIKÖSE Selma Turhan; XIX. Yüzyılda Çukurova’da Doğal Afetler ve Salgın Hastalıklar, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı BasılmamıĢ Doktora Tezi,Konya 2013. SARIYILDIZ Gülden; “Karantina”, DİA, Türkiye Diyanet ĠĢleri Vakfı Yay., c.24, ss.463465., 2001. TERZĠOĞLU Arslan ; “Prof. Dr. Nihat ReĢat Belger’in Bir Hekim ve Diplomat Olarak Türkiye Cumhuriyeti’ne Hizmetleri” Bilge Dergisi, Atatürk Kültür Merkezi Yay.S.16, ss.4447., Ankara Bahar 1998. TURNA Nalan; “Ġstanbul’un Veba ile Ġmtihanı: 1811-1812 Veba Salgını Bağlamında Toplum ve Ekonomi”, Studies of The Ottoman Domain, C.I., S.I., ss.1-36., Ağustos 2011. VARLIK Nükhet ; “Taun”, DİA, Türkiye Diyanet ĠĢleri Vakfı Yay., C.40, s.176 YILDIRIM Nuran; “Osmanlı Devleti’nde Kolera AĢısı”, Mostar Dergisi, S.58, ss.48-51. 2009. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat (Eski ve Yeni Harflerle), Haz.Ferit Develioğlu, 26. Baskı, Aydın Kitabevi, Ankara 2010. B.Arşiv Kaynakları BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi Belgeleri (BOA) BOA., DH.MKT., 558/40 BOA., DH.MKT., 990/30 BOA., DH.İ.UM.,19-10/1-39. BOA., DH.İ.UM., 22/79.
