Author :
Abstract
Akdeniz’de yalnızca Osmanlılar Avrupalıları esir etmedi, Osmanlı tebaası da Avrupalılarca esir edildi ve köleleştirildi. 17.yüzyılda savaşlar, korsanlık ve diğer nedenlerle birçok Osmanlı vatandaşı Akdeniz’deki Avrupalı Hristiyan devletlere esir düştü. Yolcular, hacılar, Türk korsanlar, tüccarlar ve askerler bilhassa Malta korsanları tarafından esir edildi. Malta, İspanya, Floransa, Messina, Toskana ve Venedik’de esir edilen Osmanlı tebaası hürriyetleri için dönemin ekonomik şartlarına göre bir hayli yüksek olan fidye parası temin etmek zorundaydılar. Katolik ülkelerde esir edilenlerin hürriyetlerine kavuşmaları için belli prosedürler işletilmekteydi. Galata’da yaşayan bazı Avrupalı tüccar ile Osmanlı tüccarı kârlı bir kazanç yolu olarak Müslüman esirlerin hürriyetlerini temin etmede aracılık yaptılar. Esir yakınları ile aracı tüccarlar arasında fidye teslimi ve esirlerin kurtarılması hususunda özel anlaşmalar yapılmaktaydı. Fidye parası bazen Galata’daki Avrupalı ve Müslüman tüccarlardan, bazen de aracı esir kurtarıcıları tarafından doğrudan temin edilmekteydi. Galata Şer’iyye Sicilleri’nde bulanan aracı fidye tüccarlar ile esir yakınları arasında gerçekleşen anlaşma metinleri ve kefillik sözleşmeleri dikkate alınarak hazırlanan olan bu çalışmada Osmanlı esirlerinin Hristiyan dünyadan kurtarılmaları süreci ortaya konacaktır.
Keywords
Abstract
Ottomans did not only capture Europeans at Mediterranean, Ottoman citizens were also captured and enslaved by Europeans. Many Ottoman citizens were captured by Christian European States at Mediterranean by the wars of 17Th century, piracy and other reasons. Voyagers, pilgrims, Turkish pirates, merchants and soldiers were captured especially by Maltese pirates. For their freedom the Ottoman Citizen prisoners which were captured by Malta, Spain, Florence, Messina, Tuscany and Venice had to assure big amount of ransom comparing to the economical conditions of the time. In Catholic states certain procedures were being followed in order to obtain the capturers’ freedom back. Some European merchants who were living at Galata and Ottoman merchants became mediators in order to assure the freedom of Muslim captives as a profitable way of income. Private agreements were made between captives’ relaters and merchants about handling the ransom money and rescue of the captives. The ransom money was sometimes provided from European or Muslim merchants at Galata or sometimes it is provided directly from mediator captive savers. In this work which is going to be prepared upon the agreement texts and warrantor contracts of Galata court records, extrication process of Ottoman captives from Christian world will be exposed.
Keywords
- Acıpınar, M.: “Osmanlı Kronikleri Işığında Kaptan-ı Derya Halil Paşa’nın Akdeniz Seferleri (1609-1623)”, Tarih İncelemeleri Dergisi, XXVIII / 1 (İzmir 2013), s. 5-35.
- Acıpınar, M.: “XVII. Yüzyılın İkinci Yarısında Toskana Grandukalığında Türk Esirler”, Tarih İncelemeleri Dergisi, XXV/1 (İzmir 2010) , s. 15-38.
- Acıpınar, M.: Osmanlı İmparatorluğu ve Floransa Akdeniz’de Diplomasi, Ticaret ve Korsanlık 1453-1599, İstanbul: TTK Yayyınları 2016.
- Aydın, B.: “XVI. Yüzyıl Osmanlı Seyahatnâmeleri Hakkında Bir Değerlendirme”, Osmanlı Araştırmaları / The Journal of Ottoman Studies, XL (İstanbul 2012), s. 327-344.
- Aloisio, M.: “The Maltese Corso in the Fifteenth Century”, Medieval Encounters, 9/2-3 (2003), s. 193-203.
- Bamfort, P. W.; “The Knights of Malta and the King of France, 1665-1700”, French Historical Studies, 3/4 (1964), s. 429-453.
- Ben-Naeh, Y.; “Blond, Tall, with Honey-Colored Eyes: Jewish Ownership of Slaves in the Ottoman Empire”, Jewish History, 20-3/4 ( 2006), s. 315-332.
- Bono, S.: “Yeniçağ’da İtalya’da Türk-Müslüman Tutsaklar”, çev. Mahmut H. Şakiroğlu, Erdem, 3/9 (Ankara 1987), s. 839-848.
- Bono, S.: Yeniçağ İtalya’sında Müslüman Köleler, İstanbul: İletişim 2003.
- Bostan, İ.: “Kanunî, Barbaros ve Akdeniz’de Değişen Güç Dengeleri”, Doğu Batı, 34 (Ankara 2005), s.171-180. Bozkurt, N.: “Korsan”, TDV İslam Ansiklopedisi, XXVI (İstanbul 2002), s. 210-212.
- Braudel, F.: Akdeniz ve Akdeniz Dünyası, I-II, İstanbul: Eren 1989-1990.
- Brogini, A.: Malte, Frontiére de la Chrétienté, Rome: École française de Rome, 2006.
- Cassola A.- Bostan İ.- Scheben T.: The 1565 Ottoman Malta Campaign Register, San Gwann: Publishers Enterprises Group 1999.
- David, G.: “Manumitted Male Slaves at Galata and Istanbul Around 1700”, Geza David-Pal Fodor (ed), Ransom Slavery along the Ottoman Borders, Leiden: Brill 2007, s. 183-191.
- Doğan G.: “Osmanlı–Venedik İlişkilerinde Bir “Tüccarın” (Abdurrahman Çelebi) Dünyası (1701-1702): Esaret, Çaresizlik ve Özgürlük”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 29/1 (Ankara 2012), s.95-108.
- Faroqhi, S.: Osmanlı İmparatorluğu ve Etrafındaki Dünya, İstanbul: Kitap Yayınevi 2010.
- Fodor, P.: “Maltese Pirates, Ottoman Captives and French Traders in the Early Seventeenth-CenturyMediterranean”, Geza David-Pal Fodor (ed), Ransom Slavery along the Ottoman Borders, Leiden: Brill 2007, s. 221-237.
- Fontenay, M.: “L'Empire Ottoman et le risque corsaire au XVIIe siècle”, Revue d'histoire Moderne et Contemporaine, 32/2 (1985), s. 185-208.
- Fontenay M.: “Il Mercato Maltese Degli Schiavi Al Tempo Dei Cavalieri Di San Giovanni”, Quaderni Storici,Gedikli, F.: “Osmanlı Hukuk Tarihi kaynağı Olarak Şer’iyye Sicilleri”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 3/5 (İstanbul 2005), s.187-213.
- Greene, M.: Catholic Pirates and Greek Merchants A Maritime History of the Early Modern Mediterranean, New Jersey: Princeton University Press 2010.
- Harvey L.P.: Muslims in Spain 1500 to 1614, Chicago: the University of Chicago Press 2005.
- Hess, A.: Unutulmuş Sınırlar 16. Yüzyılda Osmanlı-İspanyol Mücadelesi, çev.: Özgür Kolçak, İstanbul: Küre Yayınları 2010.
- Hindî Mahmud, İnebahtı Gâzisi Hindî Mahmud ve Esâret Hâtırâları: Beyan Ola Cihanda Sergüzeştüm, haz. Ahmet Karataş, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı 2013.
- Köse, M. Z.: Akdeniz’de Ticaret ve Rekabet Osmanlı-Venedik İlişkileri (1600-1630). İstanbul: Giza Yayınları Kumrular, Ö.: Türk Korkusu, İstanbul: Doğan Yayıncılık 2008.
- Kumrular, Ö.: İslam Korkusu, İstanbul: Doğan Yayıncılık 2012.
- Lane, F.C.: Venice A Maritime Republic, Baltimore: The Johns Hopkins University Press 1973.Macuncuzade Mustafa Efendi, Malta Esirleri, haz.: Cemil Çiftçi, İstanbul: Kitabevi 1996.
- Mantran, R.: “XVII. Yüzyılın İkinci Yarısında Doğu Akdeniz’de Ticaret, Deniz Korsanlığı ve Gemi Kafileleri”, Belleten, LII/203 (Ankara 1988), s. 685-695.
- Melzig, H.: “Türk Tayfalarını Satarak Esir Ticareti Yapan Vatikan”, Türk Edebiyatı, 96 (İstanbul 1981), s. 9-11. Orhonlu, C.: “Malta İle İlgili Türkçe Yayınlar ve Kayıtlar”, GDAAD, 2-3 (İstanbul 1973-74), s. 493-497.
- Parmaksızoğlu, İ.: “Bir Türk Kadısının Esaret Hatıraları”, Tarih Dergisi, V (İstanbul 1953), s. 77–84. Pedani, Maria Pia, Doğu’nun Kapısı Venedik, İstanbul: Küre 2015.
- Pierce, L.: Harem-i Hümayun Osmanlı İmparatorluğu’nda Hükümranlık ve Kadınlar, İstanbul: Tarih VakfıRicaut, P.: Osmanlı İmparatorluğu’nun Hâlihazırının Tarihi (XVII. Yüzyıl), çev. Halil İnalcık-Nihan Özyıldırım, Ankara: TTK Yayınları 2012.
- Rozen, M.: The Mediterranean in the Seventeenth Century: Captives, Pirates and Ransomers, Palermo: QaderniRossi, E., “Carta di Affrancamento di Uno Schiavo Maltese”, Jean Deny Armağanı, Ankara: Türk Dil Kurumu 1958, s. 209-211.
- Sahillioğlu, H.: “Slaves in the Social and Economik Life of Bursa in the Late 15th and Early 16th Centuries”, Studies on Ottoman Economic and Social History, İstanbul: IRCICA 1999, s. 105-173.
- Schmucker, W.: “Die Maltesischen Gefangenschaftserinnerungen Eines Türkischen Kadı vor 1599”, Archivum Ottomanicum, 2 (New York 1970), s. 191-251.
- Valensi, L.: Avrupa’da Müslümanlar 16.-18. Yüzyıllar, İstanbul: İş Bankası Yayınları 2014.
- Vatın, N.: Rodos Şövalyeleri ve Osmanlılar, çev. Tülin Altınova, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları 2004.
- Weis, G.: Captives and Corsairs: France and Slavery in the Early Modern Mediterranean, California: Stanford University Press 2011.
