Author :
Abstract
Selçukluların Kafkasya’ya ilk ciddi seferini Çağrı Bey yapmıştır. Azerbaycan üzerinden batıya doğru ilerleyen Seçuklular, Türkmenler ile beraber Van Gölü etrafındaki Ermeni Vaspuragan Krallığı topraklarında görünmüşlerdir. Bu durum Ermeni Krallığı’nın gücüne darbe indirmiştir. Selçukluların bu önemli başarıları Anadolu’nun Türkmen yurdu olacağının ilk sinyallerini vermiştir. Çağrı Bey’den sonra Sultan Tuğrul, komutanlarını Kafkasya’ya teşvik ederek Ermeni ve Gürcü memleketlerine taarruzlarda bulunmuştur. Ermenistan ve Azerbaycan’ın dağlık kesimlerine yönelik fetihler tertip etmiştir. Böylece Çağrı Bey ile başlayan Kafkasya’ya yönelik ilk faaliyetler Tuğrul Bey döneminde kapsamlı bir boyuta ulaşmıştır. Selçukluların Ermenilerle mücadelesi doğu bölgelerini kaybetmek istemeyen Bizans’ın olaylara müdahale etmesine sebep olmuştur. Kafkasya’da başlayan Türkmen yerleşmeleri Bizans’ın askeri gücünü doğuya sevk etmeye yöneltmiştir. Bizans-Selçuklu ilişkileri sıcak temasların olduğu bir döneme girmiştir. Bütün bu girişimlerin sonucu olarak Selçukluların Kafkasya seferleri ve bölgenin fethi Türklerin Anadolu’yu yurt edinme sürecini hızlandırmıştır, diyebiliriz.
Keywords
Abstract
Chaghri Beg made the first significant expedition to Caucasia. After moving towards the west over Azerbaijan, Seljukians were seen in the fields of Armenian Vasbouragan Kingdom around the Lake Van together with Turkmens. This dealt a blow to the power of Armenian Kingdom. Their significant achievements were the initial indicators of that Anatolia would be the homeland of Turkmens. After Chaghri Beg, Sultan Tugrul attacked Armenian and Georgian lands by leading his commanders to Caucasia. He arranged conquests for the mountainous terrains of Armenia and Azerbaijan. Thus, the activities towards Caucasia beginning with Chaghri Beg expanded remarkably during the reign of Tugrul Beg. Seljukians struggle with Armenians, led to an early intervention of Byzantine, who did not want to lose its eastern regions. Turkmen settlements which started in Caucasia, led Byzantine to push its military power towards the East. Byzantine – Seljukian relations got into a period of close combat. As a consequence of all these attempts, we can say that Caucasia expeditions of Seljukians, and conquest of the region accelerated the process of the Turks’ settling in Anatolia.
Keywords
- Agacanov, S.G. (2006) Selçuklular, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Agacanov, S.G. (2006) Selçuklular, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Andrews, T. L. ( 2010) Eliše. Encyclopedia of the Medieval Chronicle, 573-574.Ayan, E. (2009) Sultan Alparslan’ın Ermeni-Gürcü Siyaseti. Karadeniz, 2, 9-29.
- Azîmî (2006) Azîmî Tarihi Selçuklular Dönemiyle İlgili Bölümler (H. 430-538=1038/39- 1143/44), (Çev. Prof. Dr. Ali Sevim), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Bedirhan, Y. (2000) Ortaçağ’da Kafkasya’da Selçuklularla-Gürcüler Arasında Siyasi Hâkimiyet Mücadelesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6, 159-184.
- Bedirhan, Y. (2000) Selçuklular ve Kafkasya, Konya: Çizgi Kitabevi.
- Durmuş, İ. (2007) İskitler, İstanbul: Kaynak Yayınları.
- Eliyev, K. (2002) Cenubi Kafkaz Selçuk Ağalığı Devrinde. Tarih ve Onun Problemleri, 2, 18-21.
- Ersan, M. (2001) Türk Yönetim Tarzı, Ermenilerin Türk İdaresini Kabulü ve Kendilerine Tanınan Haklar. Uluslararası Türk-Ermeni İlişkileri Sempozyumu, 1-12.
- Ersan, M. (2007) Selçuklular Döneminde Anadolu’da Ermeniler, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Grousset, R. (2006) Başlangıcından 1071’e Ermenilerin Tarihi, (Çev. Sosi Dolanoğlu), İstanbul: Aras Yayıncılık.
- Herodotos, (1973) Heredot Tarihi, (Türkçesi Müntekim Ökmen), İstanbul: Remzi Kitabevi.
- İbnü’l-Esir (1991) El-Kâmil Fit-Târih Tercümesi, 9, (Dr. Abdülkerim Özaydın), İstanbul: BaharKırzıoğlu, F. (1983) Selçuklulardan Önce “Armenya”ya /Yukarı-Eller’e Hâkim Olanlar (MÖ-IV. Bin-MS.1064). Türk Tarihinde Ermeniler Sempozyumu, 129-198.
- Köymen, M.A. (2011) Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi I. Cilt Kuruluş Devri, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Kürkçüoğlu, E. (2003) Tarihi Süreçte Selçuklu-Ermeni İlişkileri. Ermeni Araştırmaları 1. Türkiye Kongresi Bildirileri I, 335-341.
- Kürkçüoğlu, E. (2007) Nahçıvan Tarihi, Erzurum: Güneş Vakfı Yayınları.
- Mateos, (2000) Urfalı Mateos Vekâyi-Nâmesi (952-1136) ve Papaz Grigor’un Zeyli (1136-1162), (Çev. H.D. Andreasyan), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Özmenli, M. (2008) V.-VI. Yüzyıllarda Bizans Devleti-Sasani Devleti-Ermeni DerebeylerininMücadeleleri ve Türkler. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17/3, 323-332.Öztürk, A. (2011) Ermeni Harfli Kıpçak Türkçesinin Yayılma Alanları. Gazi Türkiyat, 8, 321-334. Samuelian, T.J.(1984) The Treaty of Nvarsag, New York.
- Sevim, A. (1985) Büyük Selçuklu İmparatorluğu Döneminde Selçuklu-Ermeni İlişkileri. Tarih Boyunca Türklerin Ermeni Toplumu İle İlişkileri, 67-74.
- Sevim, A. (1993) Malazgirt Meydan Savaşı ve Sonuçları. Malazgirt Armağanı, 219-229.
- Tellioğlu, İ. (2009) XI-XIII. Yüzyıllarda Türk-Gürcü İlişkileri, Trabzon: Serander Yayınları.
- Tezcan, M. (2007) V. Yüzyılda Ermeni-Sasani Savaşları ve Ermenilere Hun Desteği. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 32, 183-202.
- Turan, O. (2014) Selçuklular Zamanında Türkiye, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Turan, O. Selçuklular Tarihi ve Türk-İslam Medeniyeti, İstanbul: Boğaziçi Yayınları. Yıldız, H. D. (1973) Selçuklular. Meydan Larouse, XI, 137-150.
- Yıldız, H. D. (1985) 10. Yüzyılda Türk-Ermeni Münasebetleri. Tarih Boyunca Türklerin Ermeni Toplumu İle İlişkileri Sempozyumu, 29-51.
- Yıldız, H. D. (2006) Makaleler 2, Ankara: Berikan Yayınları.
- Yinanç, M. H. (1994) Türkiye Tarihi Selçuklular Devri, I. Anadolu’nun Fethi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
- Harita 1. Ermenilerin Yaşadığı Sahaların Fiziki Haritası. (Rene Grousset, Başlangıcından 1071’e Ermenilerin Tarihi, İstanbul, 2006, s.20).
- Harita 2. Selçukluların Kafkasya Fetihleri. (M. Fahrettin Kırzıoğlu, Yukarı-Kür ve Çoruk Boylarında Kıpçaklar, Ankara, 1992, s.284).
