Farklı Yüzyıllarda Yaşamış İki Seyyah İbn Fadlan ve İbn Battuta'nın Türk Kültürüne Dair Benzer Tespitleri
Author :
Abstract
Birbirlerinden farklı yüzyıllarda yaşamış İbn Fadlân (X. yüzyıl) ve İbn Battûta (XIV. yüzyıl) tarihin önemli seyyahları arasında sayılmaktadırlar. İbn Fadlân Abbâsî Halifesi’nin elçilik heyetinde görevli olarak İdil Bulgar Hanlığı tarafına gitmiştir ve bu yolculuğu esnasında şahit olduklarını da seyahatnâme adlı eserinde anlatmıştır. İbn Battûta ise hac niyetiyle, doğduğu Fas’ın Tanca şehrinden yola çıkarak Mısır, Arap Yarımadası, Irak, İran, Anadolu, Deşt-i Kıpçak, İstanbul, Orta Asya, Hindistan, Maldivler ve Çin’in de içinde yer aldığı pek çok bölgeyi gezmiş, gördüklerini seyahatnâmesinde kendi üslubuyla çok canlı bir biçimde aktarmıştır. Her ikisi de gittikleri bölgelerle ilgili siyasî, sosyal, iktisadî ve kültürel anlamda mühim gözlemler yapmışlardır. Seyahat ettikleri bölgelerde yaşayan halklar hakkında son derece dikkat çekici ve ilginç bilgiler veren bu iki Müslüman seyyahın, Türklerin yaşam tarzları ve kültürel değerleri ile ilgili de önemli ve hatta bazı benzer tespitlerinin olduğunu söyleyebiliriz. Nitekim X. yüzyılda Mâverâünnehir ötesindeki Türk ülkelerinden geçme fırsatı bulan İbn Fadlân’ın ve Türklerin İslâm medeniyetinin önemli bir temsilcisi oldukları devirde Türk nüfusunun yoğun olduğu coğrafi bölgelere yolculuk eden İbn Battûta’nın seyahatnâmelerinde, Türklerin misafirperverlik, cömertlik, mütevazılık gibi bazı özellikleri, otağ kurma, mezar inşası ve ziyafet verme gibi birtakım gelenekleri ile alâkalı benzer ifadeler görmekteyiz. Bu durumun ise, her iki seyyahın da yaşadıkları devirler arasında yaklaşık 400 yıllık bir zaman dilimi olduğu düşünüldüğünde, son derece dikkat çekici bir ayrıntı olduğu kanaatindeyiz. İşte biz de bu çalışmamızda, Türk kültür tarihinin temel ve araştırma eserlerinden de faydalanarak, her iki seyyahın Türklerle alâkalı benzer tespitlerinden bahsetmeye gayret edeceğiz.
Keywords
Abstract
Ibn Fadlan and Ibn Battuta lived in different centuries. They have as known as important travelers in the history. Ibn Fadlan was duty in the embassy delegations of the Abbasi caliph in that period. He went to İdil Bulgaria khanate and he explanied what he saw during the journey in his travelogue. On the other hand Ibn Battuta started his journey from Tanca which was a city of Morroccos where he was born. In his journey he taveled lots of countries such as Egypt, Arabian Peninsule,Iraq,Iranian,Anatolia,Cumanra,İstanbul,Middle Asia,India,Maldives and China and he explained what he saw in these countries in his travelogue. Both of them made important observations which were related to politicals social,economic and cultural differences between these regions. These two muslim travellers informed us very interesting and remarkable informations about people who were living in these regions.And also we can that they had similar and important observations about the life styles and cultural values of Turks. In the tenth century When Turks were important representative of the İslamic civilization,Ibn Fadlan went to Turkish countries .He mentioned that the Turks hospitality,generosity,modesty in his travalague.If we looked at Ibn Battuta's traveloge we can see same expressions about their hospitality,generosity,modesty and traditions. We think that ıt is extremely remarkable detail because these two people lived in different centuries .There is a 400 years time differences between them and we can see that their expressions in their traveloges are so similar. In this study we are taking advantage of the Turkish cultural history research works, we will mention that the similar thoughts and expressions of these two pilgrims about Turks.
Keywords
- BULUÇ, Sadeddin, “Şamanizm”, Wilhelm Radloff, Türklük ve Şamanlık, İstanbul, Örgün Yayınevi, İstanbul, 2008
- GÖKALP, Ziya, (haz. Ali Duymaz), (2015). Türk Medeniyeti Tarihi, İstanbul, Ötüken Neşriyat
- GÖMEÇ, Sadettin, Şamanizm ve Eski Türk Dini, Likya Kitapevi, Ankara, 2008
- İBN BATTÛTA, Ebû Abdullah Muhammed, (çev. A. Sait Aykut), İbn Battûta Seyahatnâmesi I, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2000
- İBN FADLAN, (çev. Ramazan Şeşen), İbn Fadlan Seyahatnamesi, Yeditepe Yayınevi, 5. Baskı, İstanbul, 2015
- İNAN, Abdülkadir, Eski Türk Dini Tarihi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1976
- KAFESOĞLU, İbrahim (2009). Türk Millî Kültürü, Ötüken Neşriyat, 28. Baskı, İstanbul,
- KÂŞGARLI MAHMUD, (çev. Besim Atalay), Divanü Lûgat-it Türk, C I-III, Türk Dil Kurumu Yayınları Birleştirilmiş 1. Baskı, Ankara, 2013
- KOCA, Salim, “Türklerde Tuz ve Ekmek”, Millî Kültür, C1, Sayı 10, 1977, s.57-61
- KOCA, Salim, “X. Yüzyılda Türkistan’da Bir İslâm Seyyahı Gözüyle Türkler”, Milli Kültür, Cilt 3, Sayı 1, Kültür Bakanlığı, 1981, sf. 47-50
- KOCA, Salim, Türk Kültürünün Temelleri 2, Kültür Yayınları, Ankara, 2010
- KOCA, Salim, “Oğuz Kağan Destanının Türk Kültür Tarihi Bakımından Değeri” Selçuklu Devri Türk Tarihinin Temel Meseleleri, Berikan Yay., Ankara, 2011, sf. 509-559
- KOCA, Salim, “Toy”, DİA, C 41, Türkiye Diyanet Vakfı Yay, İstanbul, 2012, sf. 270-272
- KOÇAK, Kürşat, Eski Türklerde Devlet Gelenekleri ve Törenleri (Tarih Öncesi Devirlerden Türklerin İslâm Dini Medeniyetine Girişine Kadar), Ankara, 2011, Basılmamış Doktora Tezi
- Orhun Abideleri, (haz. Muharrem Ergin), Boğaziçi Yayınları, 25. Baskı, İstanbul, 2000
- ÖGEL, Bahaeddin, Türk Kültür Tarihine Giriş Cilt I, TC Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1991
- ÖGEL, Bahaeddin, Türk Kültür Tarihine Giriş Cilt VII, TC Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2000
- ÖGEL, Bahaeddin, Dünden Bugüne Türk Kültürünün Gelişme Çağları, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, 4. Baskı, İstanbul, 2001
- ÖGEL, Bahaeddin, İslâmiyet’ten Önce Türk Kültür Tarihi Orta Asya Kaynak ve Buluntularına Göre, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2003
- ROUX, Jean Paul, (çev. Aykut Kazancıgil) Türklerin ve Moğolların Eski Dini, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2011
- SEYİTDANLIOĞLU, Mehmet (2009). “Eski Türklerde Devlet Meclisi “Toy” Üzerine Düşünceler”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Araştırmaları Dergisi, C 28, S 45, İstanbul, sf.1-12
- TURAN, Osman, Türk Cihân Hâkimiyeti Mefkûresi Tarihi, Ötüken Neşriyat, 17. Baskı, İstanbul, 2008
- YUVALI, Abdülkadir (1988), “Yakındoğu Tarihi Üzerindeki Moğol Tesirleri”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C 1, 1988, sf. 63-74
