Author :
Abstract
İsmaililik Anadolu’yu Suriye’den başlayarak Azerbaycan’da dahil olmak üzere çevreleyen bir inanç gurubudur. İsmaililiğin Anadolu’daki dini inançlara etki etmesi kaçınılmazdır. Anadolu Alevi Bektaşi dini gurupları hulul, tenasüh, ahiret inançları bakımından ve kadın erkek toplu ibadet biçimleri ile Nizari İsmaililerine benzemektedirler. Özellikle Babagan Bektaşileri hem inanç hem de daha belirgin bir biçimde namaz ibadeti ile Nizari İsmaililerine benzemektedir. Nizari İsmaili namaz yorumu ile Babagan Bektaşi namaz yorumu arasındaki benzerlikler vakit, şekil ve içerik olarak ortaya çıkmaktadır. Nizari İsmaililerinin Hurufi tarikatında yer edinmeleri ve bu tarikatın Balkan coğrafyasında etkin olmasıyla Babagan Bektaşileri İsmaili etki altında kalmıştır. Hacıdede ve Şeyhkoyun köylerindeki Babagan Bektaşilerinin namaz ibadetlerinin uygulanış biçimleri ile Nizari İsmaili etkileri göstermesi bakımından önemlidir.
Keywords
Abstract
İsmailism is a belief system which surrounds Anatolia including Syria and Azerbaijan. Thus, it inevitably has influenced the other belief systems in Anatolia. Anatolian Alevi Bektashi religious communities for instance, resemble Nizari İsmailis in terms of beliefs regarding hulul (antropoformism), reincarnation and afterlife, besides practices like men and women praying together. Specifically Babagan Bektashis resemble Nizari İsmailis in respect to both belief and more specically namaz. Similarities between the namaz versions of Nizari İsmailis and Babagan Bektashis are time, pattern and content of namaz. When Nizari İsmailis gained ground in Hurufi sect which proceeded to be affective in the Balkans, Babagan Bektashis were inspired by İsmailism. Namaz practices of Babagan Bektashi residents of Hacıdede and Şeyhkoyun villages are significant with regard to having the characteristics of Nizari İsmailism.
Keywords
- Arayancan, A.Ayşe, “Suriye Bölgesinde İki İnanç Hareketi: Nizari İsmailileri ve Nusaryilik” , Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 2010/54, ss.183-198.
- Avcu, Ali, “Erken önem İsmaililiğinde Şeriatın Neshi Sorunu Üzerine”, C.Ü.İlahiyat Fakültesi Dergisi, XIII/2-2009, ss.267-287.
- Avcu, Ali , “Karmatiler: Otaya Çıkışları, Fikirleri, Edebiyatı ve İslam Düşüncesine Katkıları”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, Cilt 10, Sayı 3, Yıl:2010, ss.199-246.
- Ay, Zahide , Handut, Selenge Yayınları, İstanbul -2006.
- Aytekin, Şenzeybek , “Dürzi Kutsal Metinleri içerisinde Yer Alan Bazı Risalelerin Tasnif ve Tahlili”, Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakületesi Dergisi, ss.199-26 (2010).
- Bahadır, İbrahim: “Balkanlarda Babailer ve Bektaşiler”, Uluslar Arası Türk Dünyası İnanç Önderleri Kongresi Bildirileri, Tüksev Yay., Ankara-2002 Ss.107-157.
- Birge, J. Kingsley, Bektaşilik Tarihi, Ant Yay: İstanbul-1991.
- Çift, Salih , Mısır’da Bektaşilik, Dergah Yay., Ekim,2013.
- Ferit Devellioğlu, Osmanlıca-Türkçe Lügat, Aydın Kitabevi Yay., 12.baskı, 1995-Ankara,s.297.
- Güleç, İsmail, Hurufilik ve Bektaşilik, İz Yay., İstanbul, 2016.
- Keser, İnan, Nusayri Alevilik,Karahan Kitabevi-2016.
- Melikoff, İrene, Hacı Bektaş Efsaneden Gerçeğe, (Çev. Turan Alptekin), Cumhuriyet Kitapları-1999.
- Anatolie, Publ. de la Société Turque d‟Histoire, Ankara-1989.
- Ocak, A.Yaşar , ”Bektaşilik” md., T.D.V.İ.A., C. V, İst., S.373. 1989
- Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları,1992.
- Ocak,A.Yaşar,“Türkler ve İslamiyet:Türklerin Müslümanlağı Tarihine Dair Bir Sorgulama”, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Semih TEZCAN’a Armağan Cilt:13, Yıl:2013 ss.251-260
- new approach to the history of popular mysticism in Turkey”, Mésogeios, 25-26 (2005), 209-248.
- İstanbul 2010, p. 11-26
- Yayını, 2011
- Özmen, İsmail-Koçak, Yunus, Hamdullah Çelebi’nin Savunması, Dumat Ofset 2.Baskı, Ankara,2008
- Yaman, Ali, Alevilik ve Kızılbaşlık Tarihi, Nokta Kitap-2012.
- Yıldırım, Rıza: “Anadolu’da İslamiyet: Gaziler Çağında (XII.-XIV.Asırlar) Türkmen İslam Yorumunun Sünni alevi Niteliği Üzerine Bazı Değerlendirmeler”, Osmanlı Araştırmaları / The Journal of Ottoman Studies, XLIII(2014), ss.93-124
- Yıkmış, M.Salman, Hacı Bektaş Veli’nin Evlatları, İletişim Yay.,: İstanbul-2014.
- Yılmaz, Hulusi, “Nizarî İsmailîliği ve Alevilik: İki Farklı Dinî İdrakte Benzeşen Yorumlar Üzerine Değerlendirmeler”, Karadeniz Araştırmaları, Cilt: 6, Sayı: 22, Yaz 2009, s.123-133.
- Tajddin Sadiq Ali-Mümtaz Ali, “Dua-Namaz İn Şhia Imaili Tariqah”, 2009
