Author :
Abstract
Özet “el-Endülüs”, bugün Portekiz ve İspanya gibi devletlerin bulunduğu coğrafi bölgeye Orta Çağ’da Müslümanlar tarafından 711 yılı itibariyle gerçekleştirdikleri fetih hareketlerinden sonra verdikleri isimdir. İspanya’nın Müslümanlar tarafından fethedilmesiyle birlikte ilim, sanat ve kültür alanında tarihinin altın çağını yaşayan bölge aynı zamanda sayısız siyasi mücadelelere de ev sahipliği yapmıştır. Bu çalışmamızda sekiz asır gibi uzun bir süre Müslümanlara ev sahipliği yapan Endülüs’ün kaybedilmesinde, başlangıçta bir kontluk olarak ortaya çıkan ve akabinde krallığa ve hatta imparatorluğa dönüşen Aragon Krallığı’nın Endülüs İspanya’sındaki rolüne değinilecektir. Ayrıca Endülüs ve Endülüs’te yaşamış olan Müslümanların siyasi serüvenine kısaca değinilecektir.
Keywords
Abstract
The name of the “Andalusia” which corresponds to geographic region where there are countries like Portugal and Spain in present day world was given to the penisulas of Iberian by Muslims in 711 after the actions of conquests. The area living golden age in point of science, art and culture after the conquest of Andalusia by Muslims hosted countless political struggles. In this study, on the subject of loss of the geography of Andalusia which hosted Muslims for a long time like eight century, the role of the Aragon Kingdom, which appeared as a county firstly and then transformed into a kingdom, on Andalusian Spain will be mentioned. Andalusia and the political adventure of Muslims who lived in Andalusia will be mentioned shortly.
Keywords
- AKTAN, Ali İslam Tarihi (Başlangıcından Emevîlerin Sonuna Kadar), Nobel Yayınevi, Ankara 2016.
- ALTUNDAĞ, Şinasi, “Murâbıtlar”, MEB İslam Ansiklopedisi, c. 8, İstanbul 1979, ss. 580-586.
- ARIKAN, Muzaffer - TOLEDO, Paulino, XIV-XVI. Asırlarda Türk-İspanyol İlişkileri ve Denizcilik Tarihimizle İlgili İspanyol Belgeleri, Ankara Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Karargâh Basımevi, 1995.
- ARIKAN, “XIV-XVI. Asırlarda Türk-İspanyol Münasebetlerine Toplu Bir Bakış”, A.Ü.D.T.C.F. Tarih Araştırmaları Dergisi, c. XXIII, S. 3-4, Ankara 1968, ss. 239-256.
- ---------------, “Türk-İspanyol Münasebetleri Bakımından Aragon Kraliyet Arşivi’nin Ehemmiyeti ve Türklerle İlgili Vesikalar”, A.Ü.D.T.C.F. Tarih Araştırmaları Dergisi, c. II, S. 2-3, Ankara 1966, ss. 251-275.
- ARNOLD, T.W., İntişar-ı İslâm Tarihi, (Çev.: Hasan Gündüzler), Akçağ Yayınları, Ankara 1982.
- ---------------, “Endülüs’ün Fetih Süreciyle İlgili Farklı Görüşlere Eleştirel Bir Yaklaşım”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 19, Konya, 2005, ss. 19-30.
- ---------------, “Puvatya (Balâtu’ş-Şühedâ) Savaşı ve Etkileri Üzerine Bir Araştırma”, İlahiyat Dergisi, S. 8, 1998, ss. 243-263.
- ---------------, “Târık b. Ziyâd”, DİA, c. 40, İstanbul 2011, ss. 24-25.
- ---------------, Tarîf b. Mâlik”, DİA, c. 40, İstanbul 2011.
- ---------------, Septe (Ceuta) Kontu Julianus ve Endülüs’ün Fethinde Müslümanlara Yardımıyla İlgili Tartışmalar”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. XVI, Konya 2003, ss. 27-49.
- BİLGİN, Feridun, “ Endülüs’te Kalan Son Müslümanların(Moriskolarrın) İspanya’dan Sürgünü(1609-1614)”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, c. 13, S. 2, 2013, ss. 37-61.
- ---------------,“Gırnata’nın İşgali (1492) Sonrasında Endülüs’teki Müslümanların Asimilasyonu”, Mukaddime, Mardin Artuklu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 2, 2010, ss. 5378.
- CÂSİM EL-UBUDİ, “Mûsa b. Nusayr”, DİA, c. 31, İstanbul 2006, ss. 224-225.
- ---------------, “İşbiliye”, DİA, c. 23, İstanbul 2001, ss. 428-429.
- COLLİNS, Roger, Visigothic Spain 409-711, Blackwell Publishing, 2004.
- DADAN, Ali, “Endülüs Adının Kökeni Üzerine”, İSTEM, Yıl: 7, S. 14, Konya 2009, ss. 371-376.
- EL- BELÂZURİ, Fütûhu’l- Büldân, (Çev.: Mustafa Fayda), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1987.
- ES-SÛFİ, Halid, “Tarihu’l-Arab fi’l Endülüs”, Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, (Terc.:Komisyon), Çağ Yayınları, c. 4, İstanbul 1988.
- HAREKÂT, İbrahim, “Belensiye”, DİA, c. 5, İstanbul 1992, ss. 404- 405.
- HARVEY, Leonard Patrick, Muslims in Spain(1500 to 1614), Londra: University of Chicago Press, 2005.
- HASAN, Hasan İbrahim, İslam Tarihi, (Çev.: Komisyon), Kayıhan Yayınevi, İstanbul 1997.
- HALİFE b. HAYYAT, Halife b. Hayyat Tarihi, (Çev.: Abdulhalik Bakır), Ankara, 2001.
- IRVİNG, Thomas B. “Kastilya”, DİA, c. 25, Ankara 2002, ss. 1-2.
- İBN HALDUN, Mukaddime, c. I, (Çev.: Süleyman Uludağ), Dergâh Yayınları, İstanbul 2007.
- İBNÜ’L ESİR, el-Kamil fi’t-Tarih, (çev.: M. Beşir Eryarsoy), c. 4, Bahar Yayınları, İstanbul 1986.
- İNALCIK, Halil, Rönesans Avrupası-Türkiye’nin Batı Medeniyetiyle Özdeşleşme Süreci, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2013, s. 118.
- KOZAN, Ali- YİĞİT, Ridvan, “Fas’tan Endülüs’e Uzanan Bir Hanedan: Murâbıtlar (1091-1147) Üzerine Bir Değerlendirme”, Prof. Dr. Münir Atalar Armağanı “Ortaçağ Tarihi Yazıları”, (Ed. Pınar Ülgen-Alpaslan Demir), Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 2016.
- KÖPRÜLÜ, M. Fuat, - BARTHOLD, W., İslam Medeniyeti Tarihi, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 1984.
- LEVİ-PROVENÇAL, E., “Navas De Tolosa”, MEB İslam Ansiklopedisi, c. 9, İstanbul 1964.
- ---------------, “İşbiliye”, MEB İslam Ansiklopedisi, c. 5/2, İstanbul 1987, ss. 1226-1230.
- MANTRAN, Robert, İslâmın Yayılış Tarihi, (Çev.: İsmet Kayaoğlu), Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara 1981.
- NELSON, Lynn H., “Alfonso I, King Of Aragon”, Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia, (Ed. E. Michael Gerli), 2013.
- ÖZ, Şaban, “Endülüs’te Tarih ve Kehhâle’ye göre Endülüslü Tarihçiler”, İSTEM, Yıl:7, S. 14, 2009, ss. 79-100.
- ÖZAYDIN, Abdülkerim, “Aragon”, DİA, c. 3, İstanbul 1991, ss. 263-265.
- ---------------, “Belâtüşşühedâ”, DİA, c. 5, İstanbul 1992, ss. 391-392.
- ÖZDEMİR, Mehmet, “Endülüs’ün Yıkılış Sürecinde Öne Çıkan Bazı Hususlar”, A.Ü. İlâhiyat Fakültesi Dergisi, XXXV (1997), ss. 233-254.
- ---------------, “İspanya Krallığı’nın XVI. Yüzyılda Endülüs Müslümanlarını Hristiyanlaştırma Politikası(I)”, A.Ü. İlâhiyat Fakültesi Dergisi, XXXV (1996), ss. 243-284.
- ---------------, “Muvahhidler”, DİA, c. 31, İstanbul 2006, ss. 410-412.
- ---------------, “Mürsiye”, DİA, c. 32, İstanbul 2006, ss. 56-58.
- ---------------, “Tuleytula”, DİA, c. 41, İstanbul 2012, ss. 363-368.
- ---------------, “Endülüs”, DİA, c. 11, İstanbul 1995, ss. 211-225.
- ---------------, “Hûdîler”, TDİA, c. 18, İstanbul 1998, ss. 301-302.
- ROTH, Norman, “The Jews and the Muslim Conquest of Spain”, Jewish Social Studies, Indiana University Press, vol. 38, No. 2, Spring 1976, ss. 145-158.
- SERRANO RUANO, Delfina, “Al- Andalus”, Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia, (Ed. Josef W. Meri), 2006.
- SEYBOLD, C.F., “Endülüs”, MEB İslam Ansiklopedisi, c. 4, İstanbul 1978, ss. 270-273.
- SÖYLEMEZ, Mehmet Mahfuz, “Mahfuzât: Müslümanların Şehit Coğrafyası Endülüs”, Milel ve Nihal İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi, c. 12, S. 1, 2015, ss. 127-146.
- SIRMA, İhsan Süreyya, Ah Endülüs, Beyan Yayınları, İstanbul 2015.
- ŞEYBAN, Lütfi, Endülüs, Albaraka Türk Yayınları, İstanbul 2014.
- ---------------, Endülüs’te Murâbıtlar ve Muvahhidler Döneminde Müslüman-Hıristiyan İlişkileri (Endülüs’ün Geri Alınışı-Reconquista 1085-1238), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul 2002.
- ---------------, Mudejares & Sefarades-Endülüslü Müslüman ve Yahudilerin Osmanlı’ya Göçleri, İz Yayıncılık, İstanbul 2010.
- ÜÇOK, Bahriye İslam Tarihi (Emevîler-Abbasiler), Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara 1968.
- WATT, W. Montgomery - CACHİA, Pierre, Endülüs Tarihi, (Çev.: Cumhur Ersin Adıgüzel-Qiyas Şükürov), Küre Yayınları, İstanbul 2015.
- YILDIZ, Hakkı Dursun, “Abdurrahman I”, DİA, c. I, İstanbul 1988, ss. 756-788.
- ---------------, “ Abdurrahman III”, DİA, c. I, İstanbul 1988, ss. 152-155.
- ---------------, “Berberiler”, DİA, c. 5, İstanbul 1992, ss. 478-483.
- YİĞİT, İsmail, “Endülüs (Gırnata) Benî Ahmer Devleti ve Kuzey Afrika İslâm Devletleri”, Siyasî- Dinî-Kültürel-Sosyal İslâm Tarihi, c. 9, Kayıhan Yayınevi, İstanbul 1995.
- ---------------, “Murâbıtlar”, DİA, c. 31, İstanbul 2006, ss. 152-155
- ---------------, “Nasrîler”, DİA, c. 32, İstanbul 2006, ss. 420-424.
- ZİYA PAŞA, Endülüs Tarihi, Timaş Yayınları, İstanbul 2015.
