Author :
Abstract
Ateşin varlığını ilkel insanlar dönemine kadar dayandırmak mümkündür. Ancak onun bilinçli olarak kullanması daha sonraki dönemlerde gerçekleşmiştir. Ateşin varlığı ilkel insanlar tarafından bilinmesiyle birlikte, mevcut kültürlerinin bir parçası olması ve sosyo-kültürel hayata etkisi farklı coğrafyalarda farklı şekillerde vukuu bulmuştur. Her toplumun kendi duygu ve düşünce çerçevesi içerisinde, kültür oluşumlarında ateş unsurunun bir yeri olmuştur. Bu bağlamda, arkeolojik kazıların yapılmasıyla birlikte, var olan kültürlerde ateşin kutsal bir özelliğe sahip olduğu görülmüştür. Bozkır toplumlarının geniş bir coğrafyaya yasılması ile birlikte, çeşitli kültürlerin etkisinde kalarak, farklı inanç sistemlerini bünyelerinde bulundurdukları görülmektedir. Bozkır toplumlarının yaşadığı coğrafya üzerinde yapılan bilimsel araştırmalar sonucunda, bozkır toplumlarının sosyo-kültürel hayatlarında ateş, bir tanrı gibi görülmemiştir. Ancak ortaya çıkışı ve kullanım alanları göz önünde bulundurularak kutsiyet atfettikleri kanısına varılmıştır. Bozkır toplumlarının her biri kendi inanç sisteminde, ateşe farklı bir yer vermişlerdir. Ancak, genellikle onun bir ruh taşıdığı anlayışıyla, sönmemesi ve daima saygı duyulması gereken bir unsur olarak toplumdaki yerini almıştır
Keywords
Abstract
The usage of fire can be based on primitive life as we can know. But within in the time, human being started to benefit from it in different fields and points of daily life. As primitive tribes and groups were also aware of the usage of fire, with the help of people living in varied parts of world, the notion of fire begun with giving lots of different meaning by becoming crucial part of daily life in order to live, eat up and warm up. So, every society more or less utilizes it in order to establish its own cultural background and identity. İn this respect, with archeological findings, in fact, fire also fire had sacred impact over the societies in question. After steppe societies got spread its influences in grand deal of world, they started to interact with others. Short time later, they interchanged their cultures, religious and social cults, myths and other things regarded as important things. Although, the notion of fire did not play as role for them as god, it really indispensable statue in their cultures and had become are of the points that were seen as sacred. Hence, every steppe society gave different position or statue to the fire in these cultures and beliefs. Generally, people claimed that fire had sacred spirit and that if might be ever put out or extinguished.
Keywords
- Avcıoğlu, Doğan; Türklerin Tarihi, Birinci Kitap, Ankara, Tekin Yayınevi, Mayıs 2006.
- Can, Hatice Derya – Kayalı, Yalçın; “Hint ve Türk Mitolojisinde Ateş Kültü”, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, Cilt: 1, Sayı:1, 2012, s: 569-576
- Durmuş, İlhami; “Türk Kültür Çevresinde Dağlama Geleneği”, Milli Folklor dergisi, 2012, Sayı: 95, s. 114- 121.
- Durmuş, İlhami; İskitler (Sakalar), Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1993.
- Durmuş, İlhami; “Türk Kültür Çevrelerinde Kültür Adlandırmaları” Akademik Bakış, cilt: 8, sayı 15, Kış 2014, s. 269-298. Durmuş, İlhami; “Türk Kültür Çevresinde Renkler”, Folklor Edebiyat, cilt: 13, sayı: 50, 2007, s. 163-172.
- Düzgün, Ülkü Kara; “Türk Mitolojisinde Ateş Kültü”, Tük Mitolojisine Giriş, Gazi Kitapevi, Ekim 2015, s. 147-160.
- Erdoğan, Bayram: Sorularla Türk Mitolojisi, Pozitif Yayınları, İstanbul, Mayıs 2007.
- Esin, Emel; Türk Kozmolojisine Giriş, Kabalcı yayınevi, İstanbul, 2001.
- Findley, Carter Vaughn; Dünya Tarihinde Türkler, Çev: Ayşen Anadol, Timaş Yayınları, İstanbul, 2012.
- Gömeç, Sadettin; “Şamanizm ve Eski Türk Dini”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı:1, 1998, s. 38-50.
- Günay, Ünver-Güngör, Harun; Başlangıçtan Günümüze Türklerin Dini Tarihi, Ocak Yayınları, Ankara, 1997.
- Herodotos; Tarih, Türkiye İş Bankası Yayınları, 9. Basım, İstanbul. 2013.
- İnan, Abdulkadir; Makaleler ve İncelemeler I, TTK, Ankara, 1998.
- İnan, Abdulkadir; Tarihte ve Bugün Şamanizm, TTK, Ankara, 2000.
- Kafesoğlu İbrahim; Türk Bozkır Kültürü, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara, 1987.
- Koca, Salim; “Eski Türklerde Bayram ve Festivaller”, Türkler, Yeni Türkiye Yayınları, Cilt: 3, Ankara, 2002, s. 51-57.
- Koca, Salim; Türk Kültürünün Temelleri II, Kültür Yayınları, Ankara, 2003.
- Koçak, Kürşat; Bozkır Türk Kültür Tarihinin Kaynakları, Kömen Yayınları, Konya, 2015.
- Koçak, Kürşat; “Bozkır Kültüründe Bakırın Ortaya Çıkışı ve İşlenmesi”, Cappadoccia Journol of Histıry and Social Sciences, Sayı:1, 2013, s. 36-41.
- Kırcı, Emine; “Türk Kültüründe Ateşle İlgili İnanışlar” Prof. Dr. Dursun Yıldırım Armağanı, Ankara, 1998, s. 398-407.
- Mandaloğlu, Mehmet; “İslamiyet’ten Önce Türklerde Toplantı ve Törenler”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl.16, Sayı:2, Ağustos 2012, s. 221-232.
- Ocak, Ahmet Yaşar; Alevî ve Bektaşî İnançlarının İslâm Öncesi Temelleri, Enderun Kitapevi, İstanbul, 2005.
- Ögel, Bahaeddin; Türk Mitolojisi II, TTK, Ankara, 2014.
- Potapov, Leonid Pavlovich; Altay Şamanizmi, Çev. Metin Ergun, Kömen Yayınları, Konya, Mart 2012.
- Roux, Jean Paul; Türklerin ve Moğolların Eski Dini, Kabalcı Yayınevi, çev. Aykut Kazancıgil, İstanbul, 2002.
- Sümbüllü, Yusuf Ziya; “Eski Türklerde Defin Şekilleri Üzerine Bir İnceleme”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü dergisi, Cilt. 4, Sayı. 2, Erzurum, 2004, s. 61-72.
- Tokarev, Sergei Aleksandrovich; “Kültür Tarihinde Ateş Sembolü”, çev. Muvaffak Duranlı, Türk Dünyası İnceleme Dergisi, Cilt:4, Sayı: 1, İzmir, 2005, s. 257-262.
- Turan, Osman; Türk Cihan Hâkimiyeti Mefkûresi Tarihi, Ötüken Yayınları, İstanbul, 2005.
