Author :
Abstract
Bursa Mekteb-i İdâdî-i Mülkisi, Osmanlı bürokrasisinin memur gereksinimini bir nebze olsun gidermek amacıyla, 3 Ağustos 1885 tarihinde Bursa şehir merkezinde açılmış olan bir eğitim-öğretim kurumudur. Batı tarzı eğitim veren okulun eğitim süresi dört yıldı. Okulun öğrenci sayısının sürekli artış göstermesi daha büyük bir binaya taşınma zorunluluğunu ortaya çıkardı. Bu amaçla idâdînin bulunduğu arazi içinde yapılan yeni bina 26 Ocak 1891 de hizmete girdi. 1892-1893 Eğitim-Öğretim yılında leyli (yatılı) bölümü ve ayrıca rüşdiye kısmı da eklenerek okulun öğrenim süresi yedi yıla çıkarıldı. 1887-1894 seneleri arasında idâdîden 56 öğrenci mezun oldu. Mezun öğrenciler genellikle Türk ve Müslümandı. Buna karşın az sayıda Rum, Ermeni ve Musevi öğrenci de mezunlar arasında bulunmaktaydı. İdâdînin bölge halkından yoğun ilgi görmesi ilerleyen yıllarda çeşitli bölümlerin açılmasına ve ek binaların yapılmasına vesile oldu. 1903 yılında Bursa Mekteb-i İdâdî-i Mülkisi’nin ziraat, ticaret ve sanat şubeleri açıldı. Okulun kimyahane, kütüphane, yatakhane, yemekhane ve teneffüshane bölümlerinin inşaatı bitirilerek 1906 yılında hizmete girdi. Yine aynı yıl hava durumunun gözlemlenebilmesi için okul içinde bir rasathane (gözlemevi) kuruldu. Cumhuriyet Dönemi’nde 1923-1924 öğretim yılında “Sultanî” ismiyle liseye dönüştürülen okul, sonraki dönemde erkek lisesi konumuna getirildi. Okul günümüzde Bursa Anadolu Erkek Lisesi ismiyle eğitim-öğretim faaliyetlerine devam etmektedir.
Keywords
Abstract
Bursa Mekteb-i Idâdî-i Mulki is an educational institution opened in the city center of Bursa on 3rd August 1885 with the aim of fulfilling the government officer requirement of the Ottoman bureaucracy to some extent. The study period of the school giving western style education was four years. Since the number of students of the school continuously increased, it appeared the necessity of moving to a larger building. For this purpose, the new building constructed in the area where the idâdî was located went into service on 26th January 1891. In the 1892-1893 educational year, the boarding section and also the secondary section were added and the study period of the school was increased to seven years. Between the years of 1887-1894, 56 students graduated from the idâdî. Grad students were generally Turkish and Muslims. However, a few Rum, Armenian and Jewish students were among the graduates. The idâdî's having received intensive interest from the locals led to the opening of various departments and the construction of additional buildings in the advancing years. In 1903, the agriculture, trade and art branches of Bursa Mekteb-i Idâdî-i Mulki were opened. The construction of the chemistry laboratory, library, dormitory, cafeteria and playtime sections of the school was finished and put into service in 1906. Again in the same year, an observatory was established in the school in order to observe weather conditions. In the Republican Period, in the 1923-1924 educational year, the school turned into high school under the name of “Sultanî” was made Boys' High School in the later period. Today the school is continuing its educational activities under the name of Bursa Anatolia Boys' High School.
Keywords
- Hudâvendigâr gazetesi, No:1941, 7 Zilhicce 1318, No:1948, 3 Safer 1319, No:1604, 27 Safer 1312 Nilüfer Mecmuası, No:52, 1308, s.627.
- BAYKAL, Kâzım, 2000 Yıllık Bursa’nın Belediyesi, Özkardeşler Matbaası, Bursa, 1976.
- Bursa Erkek Lisesi, Bursa Büyükşehir Belediyesi Şehir Kütüphanesi, Kayıt No:1348, 1998.
- Askeri Lisesi’nin Milli Eğitim Bakanlığı’na devredilmesi üzerine okulun ismi “Birinci Erkek Lisesi” olarak değiştirilmişsede bu durum kısa sürdü ve yine aynı yıl lisenin yeniden Milli Savunma Bakanlığı’na geri verilmesi üzerine okul eski isminegeri döndü. 1973 yılında 650 metrekare alan üzerine 4 katlı ek bir dershane inşaatı yapıldı. Binanın alt katı depo olarakplanlandı fakat derslik gereksiniminden dolayı, bir kısmı sınıf ve laboratuvar olarak kullanıldı. Üst katlarda 15 sınıf, 2laboratuvar, 1 öğretmenler odası ile müdür yardımcılarının odaları bulunmaktaydı. 1981 yılında okul binası tam olarak birbakım ve onarımdan geçirildi. 1993-1994 Döneminde yabancı dil ağırlıklı eğitim sistemi uygulandı ve bu tarihten itibarenokula kız öğrenci de alınmaya başlandı. Günümüze kadar “Bursa Erkek Lisesi” ismiyle gelen okul, yaklaşık 300 kadaröğrenci kapasiteli, yatakhane binası, geniş bir yemek salonu, mutfağı, reviri, kazan dairesi ve yatak odaları ile dört katlıolarak planlanıp yeniden yapıldı. 1982 yılında kapalı spor salonu ile birlikte kamulaştırılmış alanda açık spor tesisleri deeklenerek okula modern bir görünüm kazandırıldı. (Kaplan, a.g.e; ss.97-127; “Bursa Erkek Lisesi”, Bursa Ansiklopedisi,Yay. Haz: Yılmaz Akkılıç Cilt:I, Bursa: Burdef Yayınları, 2002, s.392; Turyan, a.g.e, ss.437-439, Kaplanoğlu, a.g.e, s.128;Bursa İli Cumhuriyet Öncesi ve Sonrası Eğitim, Bursa Büyükşehir Belediyesi Şehir Kütüphanesi, Kayıt No:11692,Bursa Belgeliği, 1998, ss.87-88; Bursa’nın Köklü Eğitim Kurumları Bursa Erkek Lisesi (Bursa Mekteb-i Sultanisi, Bursa Büyükşehir Belediyesi Bursa Kültür A.Ş, Bursa, 2011, s.8; www.bursaerkeklisesi.k12.tr).
- “Bursa Erkek Lisesi”, Bursa Ansiklopedisi, Haz: Yılmaz Akkılıç, Burdef Yay., Cilt:I, Bursa, 2002, ss.391-392.Bursa İli Cumhuriyet Öncesi ve Sonrası Eğitim, Bursa Büyükşehir Belediyesi Şehir Kütüphanesi, Kayıt No:11692, Bursa Belgeliği, 1998.
- Bursa’nın Köklü Eğitim Kurumları Bursa Erkek Lisesi (Bursa Mekteb-i Sultanisi, Bursa Büyükşehir Belediyesi Bursa Kültür A.Ş, Bursa, 2011.
- ÇETİN, Atillâ, “Bursa’da Bir Eğitim-Öğretim Kurumu: Bursa İdâdîsi (1883) ve Sosyo-Kültürel Önemi”, XIII.Türk Tarih Kongresi (Ankara, 4-8 Ekim 1998), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 2002, ss.785-799.
- ÇETİN, Osman, “Geçmiş Zaman Olur Ki Hayali Cihana Değer, 1898 Tarihli Bir Okul Ödevi”, Bursa Araştırmaları Dergisi, Sayı: 5, Mayıs 2004, ss.15-16.
- ÇETİN, Osman, HIZLI, Mefail, “Bursa Mekteb-i Sultȃnîsi (Bursa Erkek Lisesi) ve Şeref Defteri”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı:8, cilt:8, Bursa, 1999, ss.75-95.
- DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Aydın Kitabevi, Ankara, 1993.
- KAPLAN, Ersin Serdal, Bursa Mekteb-i İdad-i Mülkisi (Kuruluşu-Gelişimi ve Sosyo Kültürel Hizmetleri),Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof.Dr. Atilla Çetin, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yakınçağ Bilim Dalı, Sakarya, 2001.
- KAPLANOĞLU, Raif, Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Bursa (1876-1926), Avrasya Etnografya Yayınları, İstanbul, 2006.
- KEPECİOĞLU, Kâmil, Bursa Kütüğü, Haz. Hüseyin Algül, Osman Çetin, Mefail Hızlı, Mustafa Kara, Asım Yediyıldız, Bursa Kültür A.Ş, Bursa Büyükşehir Belediyesi, Bursa, 2009.
- KODAMAN, Bayram, Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1991.
- MEHMED TEVFİK (BİREN), “Bir Devlet Adamının” Mehmed Tevfik Bey’in (Biren) II. Abdülhamid,Meşrutiyet ve Mütareke Devri Hatıraları, Haz.: F.Rezan Hürmen, II Cilt, Arma Yayınları, İstanbul, 1993.
- SİVRİTEPE, Mehmet Selim, Dünden Bugüne Bursa Erkek Lisesi Bursa İdadisi’nin Kuruluşu ve Gelişimi, 1885-1980, Gaye Kitabevi, Bursa, 2006.
- TURYAN, Hasan, “Bursa Erkek Lisesi”, Bursa Araştırmaları Dergisi, Sayı:13, Yaz 2006, ss.46-48. TURYAN, Hasan, Bursa Evliyaları ve Tarihi Eserleri, Öner Matbaası, Bursa, 1982.
