Author:
Abstract
Eski Yakındoğu’da siyasî ve dinî liderlerin göğe yükselme efsanelerine ve inançlarına dair birçok örnek vardır. Bunlar Adapa, Enmeduranki, Etana, Hammurabi, Hanok (İdris), İbrahim, Nemrud, Keykâvus, Musa, İlyas, Yeşaya, Mika, Hezekiel, İskender, İsa ve Muhammed olmak üzere çeşitli milletler ve dinlerden liderlerle ilgilidir. Bu örneklerden anlıyoruz ki, göğe yükselme öncelikle tanrının göksel huzuruna çıkıp kendini savunma, göksel alemi inceleme, tanrıdan görev alma veya tanrıdan alınan görevin bitiminde bir ödül olarak sonsuza kadar göksel alanda yaşamak ile ilgilidir. Tarihi kişilerin göğe yükselmeleri genellikle güçlü kuşların veya atların motor olarak kullanılması ile mümkün olmuştur. Göğe yükselen bazı kişiler tekrar yeryüzüne dönmüşlerdir. Bazı kişiler ise yeryüzüne geri dönmeyerek tanrısal mekânda kalmışlardır. Göğe yükselme efsanelerinde dinî amaçların dışında evlat sahibi olmak için ilaç bulmak, dünyanın sınırlarını keşfetmek, göğü fethetmek veya tanrı ile savaşmak gibi din dışı amaçlar da vardır. Göğe yükselme efsane ve inançlarını incelediğimizde genellikle önemli kişilerin meşruiyeti, kutsallığı ve bu kişilerin çok güçlü kişiler oldukları vurgulanmıştır. Bu yönüyle göğe yükselme siyasî ve dinî liderlerin takipçilerinin propagandalarına da hizmet etmiştir. Göğe yükselme konusunda bilgi veren yazılı belgelerle birlikte arkeolojik kazılarda bulunmuş ve çeşitli müzelerde korunan tarihi eserler ve sanat eserleri de vardır. Bunlar kraliyet ve peygamberlik propagandaları ile etkilenmek istenen hedef kitlelerin dikkatini çekebilmek, özellikle okuma yazma bilmeyen kişileri etkilemek içindir.
Keywords
Abstract
There are many examples of myths and beliefs about the ascension of political and religious leaders in the ancient Near East. These relate to leaders of various nations and religions, including Adapa, Enoch (İdris) Etana, Hammurabi, Idris, Abraham, Nimrod, Keykâvus, Moses, Elijah, Isaiah, Micah, Ezekiel, Alexander, Jesus and Muhammad. From these examples, we can see that ascension is primarily about appearing before the celestial presence of god to defend oneself, to examine the celestial realm, to receive a mission from god, or to live in the celestial realm forever as a reward at the end of the mission received from god. The ascension of historical figures was usually made possible by the use of powerful birds or horses as engines. Some people who ascended to the sky returned to the earth, while others did not return to the earth but remained in the divine space. In addition to religious purposes, there are also non-religious purposes in ascension legends, such as finding a medicine to have a child, exploring the boundaries of the world, conquering the sky or fighting with god. When we examine the ascension legends and beliefs, the legitimacy and sanctity of important people and the fact that these people are very powerful people are emphasized. In this respect, ascension has also served the propaganda of the followers of political and religious leaders. In addition to written documents that provide information about the ascension, there are also historical artifacts and artworks found in archaeological excavations and preserved in various museums. These are meant to attract the attention of the target audiences to be influenced by royal and prophetic propaganda, especially illiterate people.