Author :
Abstract
Ocak kavramı çeşitli anlamlarda kullanılmaktadır. Türk Dil Kurumu sözlüğüne göre on üç anlamı vardır. Farklı bölgelerde ocak kavramı ocag, usak, oşak, şanıraküy, oçok, oçak, uçak, ocak, oçak adlandırmalara sahiptir. Ocak köken itibariyle ateş kavramıyla eş değerdir. Türk kültüründeki ocak anlayışıyla Alevi-Bektaşi inanç sistemindeki ocak kültü paralellik arz etmektedir. Türk kültüründe aile, yurt, ev, soy gibi anlamları içeren ifadelerin Alevi-Bektaşi inanç sistemindeki ocak kültünde bir kutlu şahsiyetin etrafında şekillendiği görülmektedir. Ocak işleyişi Mürşit-Pir-Rehber-Talip hiyerarşisi ekseninde devam etmektedir. Bu örgütlenme yapısı ocaklar arasındaki ilişkiyi de ortaya koymaktadır. Çalışma kapsamında ele alınan Tunceli merkezli veya nişangâhları bulunan Baba Mansur, Kureyş, Sarı Saltuk, Celal Abbas, Ağuiçen, Seyyid Seyfi (Sabun) ve Seyyid Gevr (Beyaz) ocakları bu hiyerarşiyi kendi içlerinde barındırmaktadır. Kureyş Ocağı’nın pir makamında bulunan Baba Mansur Ocağı bu duruma örnek teşkil etmektedir. Bu vesileyle ocaklar arası örgütlenme biçimini de ortaya koymaktadır. Ocaklar, kurumsal yapı haline gelirken manevi ilerleyişi de devam ettirmişlerdir. Bu tekâmülü sağlayan ocaklar Ehl-i Beyt kanalından faydalanmıştır. Ehl-i Beyt’ten sayılan Hz. Fâtıma bu durumu örneklendirmektedir. Hz. Fâtıma, Alevi-Bektaşi inanç sisteminde müstesna bir yerde konumlandırılmaktadır. Hz. Muhammed’in kızı olmasının yanı sıra Evlâd-ı Resûl’un soyunun günümüze kadar ilerlemesinin başlatıcısı durumundadır. Dolayısıyla bu çalışmada ocak mensupları olan dede, ana ve taliplerin Hz. Fâtıma’ya yönelik bakış açıları ele alınacaktır.
Keywords
Abstract
The term ocak is used in various meanings. According to the Turkish Language Association dictionary, it has thirteen meanings. In different regions, the term ocak is referred to as ocag, usak, osak, şanıraküy, oçok, oçak, aşak, öçak, aşak, and oçak. The concept of ocak in Turkish culture parallels the concept of ocak in the Alevism-Bektashi belief system. Expressions meaning family, homeland, house, and lineage in Turkish culture are seen to be shaped around a sacred figure in the Alevism-Bektashi belief system's ocak cult. The ocak function follows the hierarchy of Mürşit-Pir-Rehber-Talip. This organizational structure also reveals the relationship between ocaks. The ocaks examined in this study, centered or with headquarters in Tunceli, such as Baba Mansur, Kureyş, Sarı Saltuk, Celal Abbas, Ağuiçen, Seyyid Seyfi (Sabun), and Seyyid Gevr (White), embody this hierarchy. The Baba Mansur Ocak, which held the rank of Pir within the Quraysh Ocak, exemplifies this. It also reveals the organizational structure among ocaks. While evolving into an institutional structure, ocaks also continued their spiritual progress. The ocaks that facilitated this evolution benefited from the Ahl al-Bayt (the Ahl al-Bayt). Fatimah, considered one of the Ahl al-Bayt, exemplifies this situation. Fatimah holds a unique position in the Alevism-Bektashi belief system. Besides being the daughter of the Prophet Muhammad, she is also the initiator of the lineage of the Prophet's descendants that has continued to this day. Therefore, this study will examine the perspectives of the grandfathers, mothers, and disciples of the ocak members toward Fatimah.
