Author :
Abstract
İnsanlar kendi ve doğup büyüdüğü şehirlerin geçmişlerini merak etmektedirler. Bundan dolayı bulundukları şehrin geçmişi onlar için sürekli merak konusudur. Yaşadıkları şehri tarihi gelişimi, ne zaman kurulduğu, hangi medeniyetlere ev sahipliği ettiği ve süreç içerisindeki idari değişiklikleri hep merak konusu olmuştur. Çalışma konumuzu oluşturan Aksaray kuruluşu çok eski şehirlerden biri olup bölgede Neolitik döneme kadar medeniyet izlerine tesadüf edilmektedir. Aksaray tarihi süreçte çok sayıda medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Şehrin Selçuklular tarafından Türk hâkimiyetine girmesi ile beraber vilayet statüsünde bir idari birim olduğu görülmektedir. Aksaray bu konumunu Beylikler Döneminde de devam ettirmiştir. Ancak bölgede Osmanlı hâkimiyetinin başlaması ile durum değişmiştir. Bütün Karaman coğrafyasını ele geçiren Osmanlı Aksaray’da büyük bir sürgün ve iskân politikası izlemiştir. Ayrıca bölgede yapılan ilk idari taksimatta Aksaray’ın Konya Vilayeti, Niğde Sancağına bağlı kaza durumunda olduğu görülmektedir. 19. yüzyılda bazı belgelerde sancak olarak zikredilmekle beraber umumiyetle Niğde sancağına bağlı kaza olarak idare olunmuştur. Aksaray halkı bu idari bağlılıktan duyduğu memnuniyetsizlikle 19. yüzyıl ve 20. yüzyıl başlarında Konya Vilayetine bağlı kaza olmak için girişimlerde bulunmuştur. Yapılan bu girişimler neticesiz kalmıştır. Aksaray’ın statüsü 1920 yılında Müstakil Liva ve 1923 yılında Vilayet olarak düzenlenmiştir. Aksaray 1920-1933 yılları arasında Müstakil Liva daha sonrada Vilayet olarak idare edilmiştir. Ancak bu durum 1933 yılında yapılan idari taksimatta yapılan değişiklikle sona ermiştir.
Keywords
Abstract
Inhabitants are curious about the past and history of the city where they were borne and brought up. So they are very interested in the history of the place where they were borne. They always wonder about the history or the past of the city in which they were borne, when it was established, which civilization they stayed under and the administrative changes have undergone over the years. The subject of this article is related to the establishment of Aksaray as a town, one of the oldest town with its archaeological remnants reaching as far back as the Neolitic period. Since then Aksaray has witnessed many civilization. By the conquest of Seljuks Aksaray was ruled with governorship namely “vilayet”. Aksaray contiued this status to be vilayet under the Beylikler Dönemi. With the beginning of the Ottoman rule in this region the state of Aksaray changed, all the Karaman region was conquered and the many exile and settlement policies were fololowed by the Ottomans. The first administrative division was carried out by the Ottomans. According to it, it is observed that Aksaray was made a district of Niğde sub-province in the Konya Province. Although Aksaray was seen as sancak in some document belonging to the 19th century, it was indeed ruled to be the district of Niğde Sancak. As the people of Aksaray were not satisfied to be a district in Niğde sancak, they applied to the head of the province in the 19th and early 20th centuries to become a district beloning to the Konya sub-province. And this attempt gave no result and Aksaray continued to be the district of Niğde sancak until 1920. In this year Aksaray was made free sub-province and then in 1923 it became a province. As a province Aksaray was ruled until 1933. Aksaray was made a district again in 1933 and attached to the Niğde province.
Keywords
- AYGÜN, Necmettin, Aksaray Nüfus Defterleri (3. Cilt), Ankara, 2016.İNALCIK, Halil, (1993), “Mahkeme”, İA, MEB Yay, , C.7, s. 149-151.
- KARTAL, Nazım, (2013), “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Osmanlı’da Mülki İdare”, Akademik Yaklaşımlar Dergisi, C.4, S.1. 2013, s. 1-24.
- ORTAYLI, İlber, (2008), Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi, Cedit Neşriyat, (3.baskı), 2008.
- ÖZTÜRK, İbrahim, (2008), Niğde Sancağı (İdari ve Demografik Yapı) (1868-1923), Kömen, Konya. ŞAHİN, İlhan, (1989), “Aksaray”, TDVİA, C.2, s. 291-292.
- ŞAHIN, İlhan, (2009), “Sancak”, TDİA, C.36, s. 97-99.
- ŞAŞMAZ, Musa, (2014), Türkiye’nin İdari Taksimatı (1920-2013), I-XIV, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
- TAŞTAN, Yüksel, (2016), “Osmanlı Devleti’nde “1913 Tarihli İdare-i Umumiye-i Vilayat Kanun-iMuvakkati” ile Vilayet Yönetiminin Yeniden Yapılandırılması”, Osmanlı Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, S.2, s.82-83.
- TOPAL, Nevzat, (2006), “Karamanoğulları Döneminde Aksaray’da İskân ve mahalleler”, Tübar, XX, 207-216.
- TOPAL, nevzat, (2009), Anadolu Selçukluları Devrinde Aksaray Şehri, Aksaray valiliği yayınları, Aksaray.
- TOPAL, Nevzat, (2017) “Aksaray Sancağı Mahalle ve Köy İdarelerinde Muhtarlık Teşkilatının Kurulması (1835)". Gaziantep Üniversity Journal of Social Sciences, 16(2), 524-535.
- YÖRÜK, Doğan, (2005), XVI. Yüzyılda Aksaray Sancağı (1500-1584), Konya.
