ANADOLU SELÇUKLULARI DÖNEMİNDE NEVŞEHİR, NİĞDE, KAYSERİ VE AKSARAY ÇEVRESİ’NİN SİYASÎ, SOSYAL, EKONOMİK VE KÜLTÜREL TARİHİ
Author :
Abstract
Çeşitli nedenlerden dolayı anavatanları olan Türkistan’dan göçler başlayınca dünyanın değişik yönlerine özellikle de batıya doğru göç eden Türkler, Müslüman olduktan sonra da bu göçleri devam ettirmişlerdir. Bu süreçte tarih boyunca gittikleri yerlerde pek çok devlet kurmuş, göç ettikleri yerlerde kendi medeniyetini tesis ederken medeniyetlere de tesir etmeyi başarmış bir millet olarak tarih sahnesinde kendini konumlandırmıştır. Özellikle Selçuklular zamanında Anadolu’ya büyük göç dalgaları halinde gelmeye başlamışlardır. Doğudan batıya doğru olan Oğuz göçleri Osmanlılar döneminde de devam etmiştir. Oğuzlar, Anadolu’ya çadırlarıyla, sürüleriyle bir daha geri dönmemek üzere gelmişlerdir. Önce Selçuklular daha sonra da Osmanlılar Anadolu’ya gelen bu Oğuz kitlelerini yeni fethettikleri bölgelere yerleştirerek oraların Türkleşmesini ve İslamlaşmasını sağlamışlardır. Arapların bir asır boyunca Anadolu’ya yapmış oldukları seferler önemli sonuçlar doğurmamıştı. Birçoğunda üstünlük sağlasalar da istedikleri başarıyı elde edememişlerdi. Daha sonra Türkler, aynı devletle aynı topraklar üzerinde mücadeleye girişmiş ve kazandıkları başarılar sonucunda buraların bir Türk yurdu olmasını sağlamışlardır.
Keywords
Abstract
Turks, immigrated to different places of the world especially to the West From Turkistan after starting immagration because of various reasons, continued these immigrations even after being Muslim. During this time, they founded lots of states and civilization and also affected other civilizations. So, thanks to these they placed as succesful nation in history stage. They moved to Anatolia in big tribes, especially in Seljuks’ time Oguzs’ migration, from the East to the West, went on in Ottoman time. Oguz settled in Anatolia for good with their tents and herds, flocks. First Seljuks and then Ottomans made Oguzs Turkish and Muslim by placed them in their regions. Arap expeditions ongoing for a century did not have significant results. Although they achieved most of them, they could not achieve they gool. Later, Turks had wars with the same state on the same land and they made these lands Turkish lands as aresult of their success.
Keywords
- AKSARAYÎ, Kerimüddin Mahmut, Müsâmeretü’l Ahbar, (Çev. Mürsel Öztürk), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2000.
- AKŞİT, Ahmet, “Selçuklular Devri Niğde’sinde Sosyal Tabakalar”, Türkiye Araştırmaları Dergisi, S. 25, 2009, s. 39-51.
- AKŞİT, Ahmet, Selçuklular Devrinde Kayseri Şehrinin Fizikî Yapısı, II. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri, 16-17 Nisan 1998, (s. 35-45).
- AKŞİT, Ahmet, Selçuklular Devrinde Niğde Şehri, Kömen Yayınları, Konya, 2012.
- ALTUN, Ara, “Alaeddin Camii”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. III, İstanbul,ARIK, F. Şamil, “Selçuklu Devleti’nde Siyaseten Katl”, Belleten, C. LXIII, S. 236, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1999, s. 43-93.
- ASLANAPA, Oktay, Türk Sanatı, Remzi Kitabevi, Ankara, 1991.BAKIRER, Ömür, “Aksaray Cıncıklı Mescid Ön Yüz Yüz Düzeni İçin Bir Deneme”, IX. Vakıflar Haftası Kitabı, Ankara, 1992, s. 89-100.
- BAYKARA, Tuncer, Türkiye Selçukluları Devrinde Konya, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1985
- BAYRAM, Sebahattin, “Asur Ticaret kolonileri Çağında Nevşehir” Nevşehir Tarih ve KültürSempozyumu Bildirileri, 16-19 Kasım 2011 Nevşehir, Nevşehir Üniversitesi Yayınlar, AnkaraCAHEN, Claude, Osmanlılardan Önce Anadolu, (Terc. Erol Üyepazarcı )Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2000.
- ÇANTAY, Gönül, Kayseri’de Selçuklu Yapılaşmasının Önemi ve Koruma IV. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri, 10-11 Nisan 2003, (s. 101-106).
- ÇETİNTÜRK, E. Nihal, “Aksaray-Kılıç Arslan Hanı”, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, VIII/2 (1983), s. 11-23.
- DÜNDAR, Mesut, Niğde Bor Hamamları, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, S. 44, C. 2, Ankara 2004, s. 161-184.
- EDHEM (ELDEM), Halil, Kayseri Şehri, (Hazırlayan Kemal Göde) Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1982.
- ERGİN, Osman Nuri, “Bedesten”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. II, İstanbul 1989.ERKİLETLİOĞLU, Halit, Kayseri Tarihi, Kayseri İl Kültür Müdürlüğü Yayınları, Kayseri, 1993.
- ESKİOĞLU, Mehmet-ÇAYIRDAĞ, Mehmet, Melik Gâzi Türbesi Rehberi ve DanişmendlilerinKayseri’deki Eserleri, Kayseri Özel İdare Müdürlüğü ve Kayseri Belediyesi Yayınları Birliği 1987.YILMAZ Faruk, İlk Çağda Günümüze Niğde Tarihi, Niğde Kültür Kitabevi Yayınları, Niğde 1999.GÖKHAN, İlyas, “İslam-Bizans Mücadelesinde Orta Kapadokya Bölgesi”, 1. Uluslararası Nevşehir Tarih ve Kültür Sempozyumu (11-16 Kasım 2011) Bildirileri, Nevşehir 2012.
- GÖRÜR, Muhammet, “Selçuklu ve Beylikler Döneminde Aksaray Şehir”, Türkler, C. 21, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, s. 201-207.
- GÜLŞEN, Nuran, Kayseri İlinin Develi İlçesindeki Türk Mimari Eserleri, Göl Kitap, İstanbul,HAMZAKADİ, Mehmet, “Aksarayın Tarihi ve Turistik Durumları”, Devrim, Mart 1965, s. 27-56. HERODOTOS, Tarih, (Çev.: Müntekim Ökmen), İstanbul 2012, I/72.
- HİLD, F.-RESTLE, M., “Koloneia”, Tabula Imperii Byzantini, II, Wien 1981.HÜSEYNİKLİOĞLU, Ayşegül-ARSLAN, Handan, “16. Yüzyılın İlk Çeyreğinde Niğde KazasıYerleşme Merkezlerinin Tespiti, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 19, S. 2, Elazığ HÜSNÜ, Muallim Sapancalı, Hasan Dağı’nda İlmi Cevelan, Kömen Yayınları, Aksaray 1982.
- İ. Hakkı Uzunçarşılı, “Niğde’de Karamanoğlu Ali Bey Vakfiyesi”, Vakıflar Dergisi, C. 2, AnkaraİBN BATTÛTA, İbn Battûta Seyahatnâmesi, C. I, (Çev. A. Sait Aykut), Yapı Kredi Yurt yayınları, İstanbul 2004.
- İBN BATTÛTA, İbn Battûta Seyahatnâmesi, (Terc. A. Sait Aykut), Yapı Kredi Yayınları, İstanbulKAFALI, Mustafa, “Anadolu’nun Fethi ve Türkleşmesi”, Makaleler, C. 1, (Haz. Semih Yalçın; Süleyman Özbek), Berikan Yayınları, Ankara 2005.
- KAFESOĞLU, İbrahim, Sultan Melikşah, Milli Eğitim Basım Evi, İstanbul, 1973.
- Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2008.
- KOÇAK, Kürşat, “Asur Ticaret Kolonileri Çağında Ticareti Yapılan Mallar Ve Vergiler”, E.Ü. SBE Dergisi, S. 27, 2009/2.
- KONYALI, İ. Hakkı, Abideleri ve Kitabeleri İle Niğde-Aksaray Tarihi, C. I-III, İstanbul, 1974.
- KOZAN, Ali, “Nevşehir Yöresinde Türkiye Selçuklularu Devri Eserleri ve Vakıf Kayıtları”, (Edt.Prof. Dr. İlyas Gökhan), Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Yayınları, Nevşehir, 2015, s. 111-KÜRKÇÜOĞLU, Erol, Kayseri’nin Türkleşmesi ve Selçuklu Hâkimiyeti, II. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri, 16-17 Nisan 1998, (s. 317-322).
- OFLAZ, Mustafa “Niğde”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 33, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 2007, s. 92-95.
- ORAL, M. Zeki, “Aksaray’ın Tarihi Önemi ve Vakıfları”, Vakıflar Dergisi, S. 5, 1962, s. 223-240. OSTROGORSKY, GeorgeBizans Devleti Tarihi, (Çev.: Fikret Işıltan), Ankara, 2011.
- ÖNKAL, Hakkı Anadolu Selçuklu Türbeleri, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara, 1996.
- ÖZGE, Yılmaz, “Türk Mimarisinde Selçuklu ve Osmanlı Dönemlerinde Su Yapıları”, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1997.
- ÖZKAN, Süleyman, “Aksaray İli Arkeoloji Araştırmalarına Toplu Bir Bakış”, Tarih İncelemeleri Dergisi, IX, 1994, s. 159-172.
- ÖZKARCI, Mehmet, Niğde’de Türk Mimarisi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2001.
- PALAMUTOĞLU, Mehmet, Kayseri Tarihi (Mir’at-İ Kayseriyye) Kayseri Özel İdare Müdürlüğü ve Kayseri Belediyesi Birliği Yayınları, Kayseri, 1987.
- RAMSAY, Willam, Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası(Çev. Mihri Pektaş), Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1960.
- REŞÎDÜ’D-DÎN, Fazlullah, Cami’ü’t-Tevârih Selçuklu Devleti, (Çev. Erkan Göksu-Hüseyin Güneş), Selenge Yayınları, İstanbul, 2010.
- SAFRAN, Mustafa, “Alaettin Keykubat’ın Otorite Anlayışı ve Ümera Katli Meselesi”, SelçukluDergisi, S. 3, I. Alaettin Keykubat Özel Sayısı, Haziran Konya, Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırma Merkezi Yayınları, 1988, s. 97-103.
- SEVİM, Ali-YÜCEL, Yaşar Türkiye Tarihi: Fetih, Selçuklu ve Beylikler Dönemi, Türk Tarih SEVİM, Ali-MERÇİL, Erdoğan, Selçuklu Devletleri Tarihi, Ankara, 1995.
- SEVİM, Ali, “Bizans’ın Durduramadığı Büyük Türk Komutanı Bekçioğlu Afşin”, Makaleler Cilt 1, Ankara, 2005.
- Sıbt İbnü’l-Cevzî, Mir’âtü’z-zamân fî Târihi’l-Âyân’da Selçuklular, (Terc. Ali Sevim), Ankara,STRABON, Geographika Antik Anadolu Coğrafyası(Çev. Adnan Pekman), Arkeoloji ve SanatSÜMER, Faruk: Yabanlu Pazarı (Selçuklular Devrinde Milletler Arası Büyük Bir Fuar), Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul, 1985, s. 33-35.
- ŞAHİN, İlhan, “Aksaray”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. II, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1989, s. 291-292.
- ŞAHİN, Mustafa Kemal, “Anadolu’da Selçuklu Döneminde Niğde Ve Kayseri Çevresinde BulunanTaçkapılar Üzerine Bazı Düşünceler”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 25, Yıl 2013, -Prof. Dr. Hamza GÜNDOĞDU Armağanı- www.sosyalarastirmalar.com.
- ŞAHİN, Seyhun, “Kapadokya Bölgesinin Selçuklular Tarafından Fethi ve Kapadokya HâkimiHasan Bey (Ebu’l-Gazi)”, Nevşehir'in Tarihi Yolculuğu, (Ed. Prof. Dr. İlyas GÖKHAN), NevşehirŞAMAN DOĞAN, Nermin, “Nevşehir ve Çevresindeki Selçuklu Kervansaraylarının SüslemeProgramı Üzerine Görüşleri”, Uluslararası Nevşehir Tarih ve Kültür Sempozyumu Bildirileri, 16- 19 Kasım 2011 Nevşehir, s. 411-426.
- TOPAL, Nevzat, Anadolu Selçukluları Devrinde Aksaray Şehri, Aksaray Valiliği Yayınları, Ankara, 2009, s. 31-32.
- TURAN, Osman, “Selçuklu Kervansarayları” Belleten, C. X (1946), S. 39.
- TURAN, Osman, Selçuklular Tarihi ve Türk –İslâm Medeniyeti, Ötüken Yayınları, İstanbul, 2003. TURAN, Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye Tarihi, Nakışlar Yayınevi, İstanbul, 1984.
- TURAN, Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye, İstanbul, 2013.
- UZLUK, Feridun Nafiz, Fatih Devrinde Karaman Eyaleti Vakıfları Fihristi, Ankara, 1958.
- http://www.aksaraykulturturizm.gov.tr/TR,63658/hanlar-ve-kervansaraylar.html (03.06.2016). http://www.kayseri.gov.tr/doner-kumbet (22.06.2016).
