Author :
Abstract
Geçmişten günümüze kadar insanı ilgilendiren pek çok olay ve olgu üzerinde etkisi olan din, pek tabii ekonomik olay ve olgular üzerinde de etkili olmuştur. Din olgusunun ve onun etkilediği unsurların genişliği göz önünde bulundurulursa, din konusunun sadece semavi dinler olarak sınırlandırılması, ekonomik olay ve olguların da çok çeşitliliği düşünüldüğünde “muhasebe” konusunun ele alınması ve bu iki başlığın farklı bir bakış açısıyla birleştirilmesi çalışmamızın konusunu oluşturmaktadır. Muhasebe bilim dalı adına İslamiyet’te ticaret, vergi ve faiz konuları oldukça önemli bir yere sahiptir. Ticaret sonucunda yapılan işlemlerin kayıt altına alınması, birebir muhasebeyi işaret etmektedir. Hz. Muhammed’in mesleği de olan ticaret İslamiyet’te oldukça önemli bir yer tutmaktadır. Muhasebe işlemlerinde de önemli bir unsur olan ticari işlemlere ilişkin sünnet ve farzlar çalışmada tespit edilerek göz önüne serilmiştir. Ticari işlemlerle bağlantılı olan gabn, selem gibi İslami terimler de incelenmiştir. Dinler, hayatın her anını şekillendirdiği gibi, muhasebe üzerinde de etkili olmuştur. Bu anlamda İslamiyet ve kutsal kitabın üzerinde sıklıkla durduğu başka bir konu da faiz konusudur. Bu anlamı ile Kuran-ı Kerim ve hadislerin faiz ile ilgili vurguları tespit edilerek çalışmaya dâhil edilmiştir. Devletlerin temel gelir kaynaklarından biri vergilerdir. Vergiler sadece ekonomiyi ilgilendiren genel bir konu olmayıp, muhasebe işlemlerinde de önemli bir uygulama konusudur. Bu yüzden İslamiyet’teki verginin durumu ele alınarak çalışmaya dâhil edilmiştir. Muhasebe, hesap olarak tanımlanabilmektedir. Başka bir anlatımla hesabın yapıldığı her alanda muhasebe bulunmaktadır. İnsan yaşamının birebir içine nüfuz etmiş hesap kavramının, islamiyete inanan toplumların dini inanışları ile etkileşmemesi düşünülemez. Bu durumdan yola çıkılarak bu çalışmada, islamiyette ve onun kutsalları olan Kuran-ı Kerim ve hadislerde muhasebeyi ilgilendiren izler, somut olarak tespit edilmiş, kanıtlarına yer verilmiştir.
Keywords
Abstract
Throughout the history, the effects of religion on human being has been observed in various ways and of course it deeply affected economy as well. Regarding the depth of the ‘religion’ as limited to Abrahamic ones, and the versatility of the economic issues and actions, the current study targets to unify the point of views related to ‘religion’ and ‘accounting’ and come up with a novel perspective toward these two concepts. As significant accounting terms, business, taxing, and interest notions were highly underlined in Islamic belief. Registering every business actions after the trade conducted directly refers to accounting. It should be noted that business has a leading role in Islam as the Prophet Muhammed’s job for living. The current study tried to report on his actions and advices during business activities which are also important for the accounting actions. The Islamic terms such as ‘gabn’ and ‘selem’ which are related to business actions were also elaborated in this study. Religions have not only formed various aspects of life but also affected accounting. In this sense, Islam and its holly book Kur-an underscored the term ‘interest’. Hence, ‘interest’ related referrences in Kur-an and Prophet’s words were focused and analyzed in this study. Tax, known as one of the basic revenue of the state, is a very important concept both in economy and accounting domains. Thus, the notion of interest in Islam were included in this study. Accounting, which is generally described as calculation, can be seen in any contexts where calculation is being made. There is no reason to think that the terms calculation has no apparent relation with the religious beliefs of people in Islamic communities. To sun up, the current study aimed to reveal and report on the concrete evidences related to accounting generally in Islam and specifically in Kur-an and Prophet’s sayings
Keywords
- AGHNIDES, P. Nicolas, (2003), İslam’ın Mali Hükümleri, çev.: Servet Armağan, İnsan
- AGHNIDES, P. Nicolas, (2003), İslam’ın Mali Hükümleri, çev.: Servet Armağan, İnsan Yayınları, İstanbul.
- AKŞİT, M. Cevat, (2007), İslam’da Ticaret Prensipleri, Birun Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul.
- AYDIN, Erdoğan, (2008), İslamiyetin Ekonomi Politiği, Kırmızı Yayınları, İstanbul.
- BAYRAKLI, (2001), Yeni Bir Anlayışın Işığında Kur’an Tefsiri, Bayraklı Yayınları, BEYHAKİ, Ebubekir, (1990), Es-Sünenü’l Kübra, Şuabü’l-Iman, Beyrut.
- CAN, A. Vecdi, (2008), “Bir Ayetin Işığında İslam Dininin Muhasebeye Bakışı”, Akademik Bakış(E Dergi), Sayı:15. www.akademikbakis.org/12/acan.htm.
- CANOĞLU, Mehmet Ali, (1985), Vergi Muhasebesi, Marmara Üniversitesi Eğitim ve Yardım Vakfı Yayınları, Met/er Matbaası, İstanbul.
- ÇAPAK, İsmail, (2012), Kur’an ve Ekonomi, Sokak Kitapları Yayıncılık, İstanbul.DÖNDÜREN, Hamdi, Ticaret ve İktisat İlmihali, Erkam Yayınları, 1993, İstanbul.
- EL-MISRI, Abdus-Sem, (1982), çev. ŞİMŞEK, Ramazan, İslam’da Ticaret Adabı, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt:25, Sayı:1.
- ERDOĞAN, Mehmet, (2010), Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü, Ensar Neşriyat, İstanbul.ERKAL, Mehmet, (2007), “Toprak Mahsullerinin Zekâtı” İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, Sayı: 9.
- ERTAŞ, Fatih Coşkun (2007) Muhasebe Organizasyonu, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara.
- ESKİCİOĞLU, Osman, (1999), İslam ve Ekonomi, Çağlayan Matbaası, İzmir. http://www.enfal.de/islamekonomi.pdf
- ESKİCİOĞLU, Osman, (2007), Çağdaş Vergi Anlayışının Çağdaş İslam Hukuku Açısından Eleştirisi, http://www.enfal.de/vergi.pdf
- EŞ-ŞAFİİ, Seyyid Mansur Ali Hasif el Hüseyni, (1992), Tac Tercemesi, Cilt: 2-3-8, Çev, Bekir Sadak, Eser Neşriyat, İstanbul.
- GÖKGÖZ, Ahmet, (2010), “Tarihsel Perspektifte Muhasebenin Doğuşunu ve Gelişimini Etkileyen Faktörler”, Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:1, Sayı: 1.
- GÜL, Ali Rıza, (2005), Faizsiz Bankacılığın Dini Temeli Açısından Mudarabe ile Selef Yöntemlerinin Mukayesesi, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı:1.
- HASAN, Zubair, (1995), Islamic Economy Theory of Profit, (İslam Ekonomisinde Kar teorisi), çev. Adem Esen, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, Cilt: 40, Sayı: 1.
- KARAMAN, Hayreddin, (1974), Mukayeseli İslam Hukuku, İstanbul.KAYADİBİ, Fahri, (2007), “İslam’da Kalkınmanın Dinamik Güçleri”, İstanbul Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı:15.
- KHAN Mohsin S., ve MIRAKHOR, Abbas, (1992), “Islam and The Economic System”, Rewiev of Islamic Economics, Vol.2, No. 1.
- ÖZSOY, İsmail, (2005), “İslam Öncesi Dışa Açık Arabistan’da Ekonomik Bulgular(Economic Findings in the Open Regions of Pre-Islamic Arabia), Journal of Qaygaz University, No:16. http://journal.qu.edu.az/article_pdf/1037_472.pdf
- SARIÇAM, İbrahim, (2005), İlk Dönem İslam Tarihi, Ed. Mustafa, Fayda, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 1052.
- SOMBART, Werner, (2004), Dünya Görüşü Bilim ve Ekonomi, Çev, Tahir Akgemci, Çizgi Kitabevi, Konya.
- SÖYLEMEZ, Mehmet, Mahfuz, (2010), İlk Dönem İslam Döneminde Gayrimüslimlerin Yeri: Haklar ve Hoşgörü, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 22.
- SULAIMAN, Maliah, (2003) “The Influence of Riba and Zakat on Islamic Accounting”, Indonesian Management and Accounting Review, Sayı 2 (2) West Malaysia.
- T.C. Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu Bünyesinde Teşkil Edilen TekdüzenMuhasebe Koordinasyon Devamlı İhtisas Komisyonu, (1987), Tekdüzen Genel Hesap Planı ve Açıklamaları, Ankara.
- TABAKOĞLU, Ahmet, (2008), İslam İktisadına Giriş, Ana Basın Yayın, İstanbul.TUĞ, Salih (1964), İslam Vergi Hukukunun Ortaya Çıkışı, www.iudergi.com.tr.
- Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük, (1979) TDK Yayınları, 6. Baskı, Maya Matbaası.
- YAZIR, M. Hamdi, (1999), “Kur’an-ı Kerim Türkçe Meali” (sadeleştiren: İlmi Araştırma Heyeti) İstanbul.
- YAZMAN, İrfan, (1964), Mecelle Hukukunda Selem Akdi, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı: 21, Cilt: 1-4.
- YETİK, Zübeyr, (1991), Ekonomi Bir Din midir, Beyan Yayınları, İstanbul.
- YILMAZ, Faruk, (2011), İslam Ekonomi Felsefesi, Berikan Yayınevi, Ankara.
- YÜKÇÜ, Süleyman, (2007), Yönetim Açısından Maliyet Muhasebesi, Birleşik Matbaacılık, İzmir.
- YÜKÇÜ, Süleyman, ATAĞAN, Gülşah (2011), “Ortadoğu’da Zaman Tünelinde Ticaret”, Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, Sayı: 1.
- ZAMAN, Asad, (2008), Islamic Economics: A Survey of The Literatüre, International Islamic University of Islamabad.
