Author :
Abstract
Türkistan coğrafyasının kalbi olarak nitelendirilen ve çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapan Fergana Vadisi’nde, XVIII. yüzyılın başında Hokand Hanlığı ismiyle bir Türk devleti kuruldu. Başlangıçta Özbek (Ming) hanedanlığı tarafından kurulan bu hanlık, süreç içerisinde farklı bir özellik kazanmıştır. Özellikle askeri alanda etkili olan Kırgızlar, sayıca kalabalık olduklarından Hokand Hanlığı’nın Kırgızların hanlığı olarak anılmasını sağlamışlardır. Bu devletin kurulmasında önemli rol oynayan Kırgızlar, süreç içerisinde Kıpçaklara karşı amansız bir bürokrasi yarışına giriştiler. Hangi şehzadenin tahta çıkması gerektiğini bu iki boy belirlemekteydi. Onların desteklemedikleri han, kısa süre içerisinde tahtını kaybediyordu. Ne Buhara Hanlığı’nın düşmanca tutumu ne de Rusya’nın tehditvari yaklaşımları bu iki Tük boyunun birlikte hareket etmesine etki etmiştir. Geniş çaplı bir araştırmaya konu olabilecek bu bürokrasi yarışı, çalışmamızda kısaca değerlendirilmiştir.
Keywords
Abstract
In the Fergana Valley, which is considered as the heart of Turkestan geography and home to various civilizations, a Turkish state was established under the name of Khanate of Hokand at the beginning of the 19th century. Originally founded by the dynasty of Uzbek (Ming), this khanate has gained a different character in the process. The Kyrgyz, which was particularly influential in the military field, provided that the Hokand Khanate was called Khanate of Kyrgyz because of they were crowded. The Kyrgyz, who played an important role in the establishment of this state, embarked on a ruthless bureaucracy race against Kipchaks in the process. These two lengths determined which prince should rise to the throne. Neither the hostile attitude of the Bukhara Khanate nor the threatening approach of Russia influenced the movement of these two lengths. This bureaucracy race, which may be the subject of a large-scale research, was briefly evaluated in our study.
Keywords
- 36Hamid Ziyayev, Türkistan'da Rus Hâkimiyetine Karşı Mücadele, Çev. Ayhan Çelikbay, TTK Yayınları, Ankara, 2007, s. 178-183.
- BEİSEMBİEV, Timur, Migration in The Qoqand Khanate in Eighteenth end Nineteenth Centuries, JCAS (The Japan Center For Area Studies) 9, Osaka, Japan, 2009, ss. 35-40.
- BULDUK, Üçler, Hokand Hanlığı ve İbret’in Fergana Tarihi, Berikan Yayınları, Ankara, 2006.
- GÖMEÇ, Saadettin, Kırgız Türkleri Tarihi, Berikan Yayınları, Ankara, 2011.
- HAYİT, Baymirza, Türkistan; Rusya İle Çin Arasında, Otağ Yayınları, Konya, 1975.
- HAYİT, Baymirza, Türkistan Devletlerinin Milli Mücadele Tarihi, TTK Basımevi, Ankara,HOLDSWORTH, Mary, Turkestan in The Nineteenth Century: A Brief History of The Khanates of Bukhara, Kokandand Khiva, Oxford, 1959.
- İNAN, Abdülkadir, Türkistan Milli Kahramanları, Azerbaycan Yurt Bilgisi, (1-36. Sayılar, Birleştirilmiş Tıpkı Basım), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2008, ss. 360-365.
- KOÇ, Dinçer, Rus Elçilik Raporlarına Göre Hokand Hanlığı: XIX. Yüzyılın İlk Yarısı, İdeal Kültür Yayıncılık, İstanbul, 2015.
- MASAKOV, Kanıbek, Kırgız Hanlığı XVIII-XIX. yy, Bişkek, 2011.
- OSMANOV, Ö. C; MİRZAKMATOVA, A. C., Kırgızıstandın Tarıhı: Urunttuu Uçurlar (XIX. K. Ortosunan Azırkı Mezgilge Çeyin), Bilim-Kompyuter, Bişkek, 2012.
- OSMONOV, Ö. C., Kırgızıstan Tarıhı: Bayırkı Doordon Azırkı Mezgilge Çeyin, Bişkek, SAALAYEV, Özkön, Kırgız Elinin Tarıhıy İnsandarı, Biyiktik Plyus, Bişkek, 2018.
- SAPARALİYEV, Döölötbek, XVIII. Yüzyılda Kırgızlar ile Özbeklerin Sosyal ve Siyasi İlişkileri, Çev. Abdrasul İsakov, Akademik Bakış Dergisi 4/8, Yaz 2011, ss. 139-160.
- SARAY, Mehmet, Modern Kırgızistan’ın Doğuşu, TİKA Yayınları, Ankara, 2004.
- STARR, S. Frederick, Ferghana Valley; The Heart of Central Asia, New York, 2011.
- YÜCEL, Muallâ Uydu, Kıpçaklar, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, C. 25. Ankara, 2002. ss. 420-421.
- ZİYAYEV, Hamid, Türkistan'da Rus Hâkimiyetine Karşı Mücadele, Çev. Ayhan Çelikbay, TTK Yayınları, Ankara, 2007.
