Author :
Abstract
Bu makalede, Kitab-ı Tercüme-i Tezkire-i Dâvûd Fî İlmi’t-Tıbb’da geçen ay isimleri, anlamları ve kökenleri üzerinde durulmuştur. Sözü edilen kitapta 1315 bitki adı bulunmaktadır. İlaç yapımında kullanılan bu bitki adlarının yetişme, toplanma ve saklanma zamanları ay isimleri ile açıklanmıştır. Bundan dolayı eser, ay isimleri için önemli bir malzeme niteliğindedir. Bunların ortaya çıkarılması, Türkçede kullanılan ay isimleri yanında, Türklerin etkileşim halinde bulunduğu coğrafya ve kültürlerin belirlenmesine de katkı sağlayacaktır. Özelde Osmanlı Türkçesi’ne genelde de Türkçede kullanılan ay isimlerine küçük bir katkı sunmak için hazırlanan çalışmada, öncelikle, yukarıda adı geçen metinden ay isimleri derlenmiştir. Derleme sonucunda tespit edilen malzeme, Ay isimleri (Köken Bilgisi): Anlam. Tanık cümle(ler) şeklinde, düzenlememize göre incelenmiştir. İnceleme sonucunda çalışmada, 74 adet ay ismi tespit edilmiştir. Bunların 68’i, Miladî takvimdeki ay isimlerine -bazısı yaklaşık olarak- karşılık gelmektedir. Ayrıca, çalışmada ay isimlerinin bazı Türkçe söz öbekleriyle açıklandığı görülmüştür: kışın ahirki ayı, yayın ortası, yayın vasatı gibi. Bu tür ifadeler de Türkçe ay isimleri olarak değerlendirilmiştir.
Keywords
Abstract
This article focuses on the month names, their meanings and origin which are in the book called Kitab-ı Tercüme-i Tezkire-i Davud Fî İlmi’t-Tıbb. In this mentioned book there are 1315 plant names.These plant’s (which are used in drug manufacture) growth, collection and storage time is explained by month names. For that reason this work becomes a significant material for month names. Revealing them will contribute to identify geography and cultures that Turks interact with the month names used in Turkish too. In this work which is prepared for providing a small contribution to month names used in particular Ottoman Turkish and in general Turkish, especially ,month names from the above mentioned text have been compiled.The material which is identified after the compilation has been analyzed according to the arrangement of month names (Etymology): Meaning (Supporting sentence). After the observation 74 month names have been identified. From these 68 –some of them approximately- correspond to month names of Gregorian calendar. Also we can see that month names have been explained by some Turkish word phrases like, winter’s latest month ,in the middle of summer and ordinary summer. These expressions like this have been evaluated as Turkish month names.
Keywords
- Akgür, A. Necati (2010). “Takvim”, DİA, C. 39, İstanbul, s. 487-490.
- Arat, Reşit Rahmetî (1987). “Türklerde Tarih Zaptı”, Makaleler I, Türk Kültürü Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, Ankara, s. 156-164.
- Arat, Reşit Rahmetî (1987). “Türklerde Zaman ve Vakit Tespiti”, Makaleler I, Türk Kültürü Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, Ankara, s. 165-179.
- Başaran, Abdullah, “Zaman Felsefesine Giriş”, http://www.academia.edu/2635438/Zaman_Felsefesine_Giri%C5%9F’den 12.09.2015.
- Çağatay, Neşet (1983). “Eski Çağlardan Bu Yana Zaman Ölçümü Ve Zaman”, Makaleler Ve İncelemeler, Konya, s. 42.
- Dağlı, Yücel - Üçer, Cumhure (1997). Tarih Çevirme Klavuzu, Ankara, I, IX.
- Kaya, İdris Güven (2012). “İsmail Bin Abdullah’ın Oniki Hayvanlı Türk Takvimi”, Turkish Studies, Volume 7/2 Spring, s.15-34.
- Kutluer, İlhan (2013). “Zaman”, DİA, C. 44, İstanbul, s.111-114. Sarman, Meryem Arslan (2014), Kitâb-ı Tercüme-i Tezkire-i Dâvûd Fî İlmi’t-Tıb (Metin-DizinlerSözlük), Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Adana.
- Türkçe Sözlük (2010). TDK Yayınları, Ankara.
- Ufuk Tavkul (2007). “Kültürel Etkileşim Açısından On İki Hayvanlı Türk Takviminin Yayılışı”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, C. 4, Sayı 1, Mart, s. 25-45
- Uzunkaya, Uğur (2013). “Klâsik Osmanlı Ziraat Metinlerinde Geçen Ay İsimleri”, Turkısh Studies, C. 8/1, Kış, Ankara, s. 2697-2717.
- Yeni Türk Ansiklopedisi (1985). “Takvim”, İstanbul, X, s.3934. (Türklerin Kullandıkları Takvim Çeşitleri / Dr. Tevfik Temelkuran) http://www.tarihtarih.com/?Syf=26&Syz=365332’den 19.02.2015.
- (Türklerin Kullandıkları Takvimler) http://www.egitimciyim.net/forum/sosyal-grubu- dersler/osmanlidevletinin-kullandigi-takvimler-t6251.0.html’den 03.03.2015.
