Author:
Abstract
Anadolu Coğrafyası, bilindiği üzere 1000-1300 yılları arasındaki üç yüz yılda Türkistan, Horasan ve Azerbaycan’dan gelen büyük kitleler hâlindeki göçler ile yurt edinilmeye başlanmış ve böylelikle Anadolu’nun etnik siması hızlı bir değişim sürecine girmiştir. Bununla beraber Aksaray ve Kırşehir merkezli Orta Anadolu kırsalındaki yerleşimlerde günümüzde yaşamakta olan ahalinin buralara gelerek yerleşmesi, Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da egemenlik sürmekte olan Akkoyunlu Devleti’nin zamanla ortadan kalkması nedeniyle bu devletin hâkimiyetinde bulunan konar-göçer teşekküllerin ilkin Antep-Halep taraflarına; devam eden süreçte ise Dulkadirli toprakları ile Sivas-Malatya-Kayseri sahalarına yayılmaları-dağılmaları süreci ile daha çok ilişkilidir. Kısacası Orta Anadolu kırsalının günümüzdeki siyasî ve toplumsal örgütlenmesinin daha ziyade bu son süreçle ilgili olduğu söylenebilir. 1830’larda Aksaray’da yaşamakta olan konar-göçer Türkmen topluluklarından biri Çemelü Cemaati’dir. Günümüzde “Çimeli” olarak adlandırılan bu cemaat, 1830’larda Aksaray sahasında ikamet etmekle beraber, onlar idarî anlamda İstanbul merkezli Haremeynü’ş-Şerifeyn Evkafı tarafından idare edilmekte olan Sivas’taki Yeniil Kazası’na bağlı idiler. Aksaray Çimeli Cemaati, Yeniil’deki Halep Türkmenleri ile Dulkadirli Türkmenleri’nin uzantısıdır. Çemelü Cemaati, 1650-1700 arasındaki dönemde Kırşehir üzerinden gelerek Aksaray’a yerleşmişlerdir. Cemaatin, aynı mekânı paylaştıkları çevrelerindeki diğer konar-göçer topluluklara oranla nispeten küçük bir nüfusa sahip olması, onların günümüzde dahi Aksaray’da kültürlerini muhafaza ediyor olmalarına, birlikte hareket ediyor olmalarına sebep olmuş görünmektedir.
Keywords
Abstract
Anatolian geography, as is known, started being settled by the masses of immigrants from Turkestan, Khorasan and Azerbaijan during the three hundred years period between years 1000-1300, and thus its ethnic character entered a period of rapid change. Nonetheless, the current population of settlements in central Anatolian region around Aksaray and Kırşehir coming and settling here is closely related to the period in which nomadic entities under the control of Akkoyunlu state, which ruled eastern and South-eastern Anatolia, first migrated to Antep-Aleppo region following the fall of Akkoyunlu state, and then spread around the Dulkadir region and Sivas-Malatya-Kayseri region. To be brief, it can be said that contemporary organization of politics and society in Central Anatolia is rather relevant to this latter period. Çemelü Jamaah was one of the nomadic Turkmen communities residing in Aksaray in 1830s. Despite residing in Aksaray region in 1830s, this Jamaah, now called “Çimeli”, was registered to Yeniil district in Sivas that was governed by Istanbul based Haremeynü’ş-Şerifeyn foundation. Aksaray Çimeli Jamaah is an extension of Aleppo Turkmens and Dulkadir Turkmens in Yeniil. Çemelü Jamaah came over from Kırşehir and settled in Aksaray sometime between 1650-1700. The fact that the Jamaah had rather less population than the neighbouring nomadic communities is thought to be the reason why, even today, they are still preserving their culture and acting in unison.